ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟ – ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2009

κείμενο Λεμονιά Ντούμα

Στην γειτονιά μας, στα Βαλκάνια, υπάρχουν πολύ όμορφες, όπως τα Σκόπια και το Μαυροβούνιο, η Βουλγαρία και άλλες, που αξίζει να τις επισκεφτεί κανείς.

Το Μαυροβούνιο επέλεξε να επισκεφτεί αυτήν την Πρωτοχρονιά ο ΕΠΟΣ-ΦΥΛΗΣ για ορειβασία και τουρισμό, για μια εβδομάδα. Επειδή όμως η χώρα μας δεν συνορεύει με το Μαυροβούνιο, έπρεπε να πάμε εκεί μέσω Σκοπίων και Αλβανίας, με αποτέλεσμα τις τέσσερεις μέρες από τις επτά  να είμαστε στο λεωφορείο, διασχίζοντας τις δύο αυτές όμμορες με το Μαυροβούνιο χώρες. Βέβαια δεν πήγαν εντελώς χαμένες και αυτές οι δύο μερούλες, αφού πήραμε μια γεύση από Σκόπια και Αλβανία.

Αρχηγός η Πόπη και ξεναγός μας ο Γκόργκι Μπαλογιάνι, από το Μοναστήρι (Bitola ),που μας συνόδεψε καθ’ όλη την διάρκεια του 7μέρου.

Η πρώτη διανυκτέρευση έγινε στη Bitola, στο hotel «Mόλικα», στους πρόποδες του βουνού Πέλιστερ, 12 χιλ. έξω από την πόλη. Στην παλιά πόλη της Bitola κάναμε την πρώτη μας βόλτα και ξεναγηθήκαμε από τον Γκόργκι. Περπατήσαμε στον κεντρικό δρόμο, με τα διώροφα, καλοδιατηρημένα αρχοντικά του 19ου αιώνα, έως την κεντρική πλατεία, όπου δεσπόζει το ρολόι, το σήμα κατατεθέν της πόλης και τα δύο τζαμιά, που είναι κτισμένα πάνω σε χριστιανικούς ναούς. Το ρολόι είναι κτίσμα του 17ου αιώνα και για κάθε ώρα είχε και διαφορετική μουσική, για να καταλαβαίνει τι ώρα είναι ο κόσμος από την μουσική. Μου θύμισε αρκετά το ρολόι της Ρόδου, που είναι και αυτό της ίδιας εποχής. Στον κεντρικό δρόμο μου έδειξε ο Γκόργκι και το μέρος όπου υπήρχε στις αρχές του αιώνα και ο κινηματογράφος των αδελφών Μανάκια, βλάχων από την Αβδέλα Γρεβενών. Οι αδελφοί Μανάκια ήταν οι πρώτοι κινηματογραφιστές των Βαλκανίων.

Κοντά στην πλατεία είδαμε ένα τεράστιο νεοκλασικό αρχοντικό, πολύ περιποιημένο, που κατά τα λεγόμενα του Γκόργκι ήταν το σπίτι κάποιου Έλληνα, ονόματι Οικονόμου, του οποίου όμως απόγονοι δεν βρεθήκανε, μετά την πτώση του σοσιαλισμού να το διεκδικήσουν και έτσι το πήρε το κράτος. Σήμερα το κτήριο αυτό στεγάζει μαγαζιά στο ισόγειο και μια πρεσβεία στον πρώτο όροφο.

Επισκεφτήκαμε επίσης και μια παλιά τούρκικη σκεπαστή αγορά, σαν αυτή των Χανίων, αλλά όχι σε τόσο καλή κατάσταση. Την πόλη διασχίζει ένα ποτάμι, δεν θυμάμαι το όνομα, που δίνει στην πόλη μια ιδιαίτερη ομορφιά.

Είδαμε επίσης, την στρατιωτική Σχολή, ένα τεράστιο νεοκλασικό κτήριο, όπου φοίτησε ο Κεμάλ Ατατούρκ, κοντά στο πάρκο, όπου στάθμευσε το λεωφορείο. Στον κεντρικό δρόμο μας είχε δείξει ο Γκόργκι και το σπίτι όπου έμενε μια όμορφη κοπέλα, ονόματι Βασιλική, με την οποία ήταν ερωτευμένος ο Κεμάλ , όταν σπούδαζε.

Η Bitola επί τουρκοκρατίας ήταν το διοικητικό κέντρο της Μακεδονίας και είχε προξενικές αρχές από όλες τις χώρες. Εδώ ήταν πρόξενος του ελεύθερου Ελληνικού κράτους ο Ίων Δραγούμης, όταν στην Μακεδονία μάχονταν Έλληνες και Βούλγαροι, για το ποιος θα την κατακτήσει, μετά την πτώση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας που διαφαίνονταν ήδη στον ορίζοντα.

Σήμερα η Bitola είναι μια αναπτυσσόμενη πόλη με 100 χιλ. κατοίκους και με τα προάστια 150 χιλ. Το όνομά της το πήρε από την ρωμαϊκή πόλη Βουτύλιον που υπήρχε στην θέση αυτή και από την οποία περνούσε η  περίφημη Εγνατία Οδός.

Κοντά δε στην πόλη βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας ελληνικής πόλης Ηράκλειας, την οποία έκτισε ο Μέγας Αλέξανδρος. Την ονόμασε δε Ηράκλεια , λόγω του ότι από την πλευρά της μητέρας του Ολυμπιάδας κατάγονταν από το γένος του Ηρακλή. Ήταν να την επισκεφτούμε κατά την επιστροφή αλλά δεν προλαβαίναμε, είχε χιονίσει και δεν μας έπαιρνε η ώρα.

Την Bitola oι Έλληνες την ονόμαζαν Μοναστήρι και ο ξεναγός μας μάς έδωσε την παρακάτω ερμηνεία για αυτό. Η πόλη αυτή είχε πάρα πολλές εκκλησίες και μοναστήρια, τα οποία επί τουρκοκρατίας επισκέπτονταν πολλοί προσκυνητές, οι οποίοι μπαίνοντας στην πόλη δήλωναν στις τουρκικές αρχές τον σκοπό της επίσκεψής τους, ότι δηλαδή πήγαιναν σε μοναστήρι, οπότε μοναστήρι , μοναστήρι επικράτησε να λέγεται η πόλη Μοναστήρι. Μπορεί και να έχει δίκιο, δεν το γνωρίζω το θέμα.

Πάνω από το Μοναστήρι δεσπόζει το βουνό Πέλιστερ η Περιστέρι (2600 μ.) για τους Έλληνες και για την ονομασία του οποίου μας έδωσε την παρακάτω ερμηνεία ο ξεναγός μας. Το βουνό αυτό είναι πανέμορφο και κατάφυτο από ένα είδος πεύκου, με ολόισιο κορμό, που το λέμε στα ελληνικά «μαυρόπευκο» και από το οποίο πήρε το όνομά του. Παρόμοια πεύκα υπάρχουν στην χώρα μας στην Bάλια Κάλντα  και στο δάσος της Βασιλικής στον Ταύγετο. Αυτά τα πεύκα έχουν το χαρακτηριστικό ότι από ένα μίσχο ξεπηδούν πέντε βελόνες. Στα σλαβομακεδόνικα η βελόνα ονομάζεται πέτ και η σειρά λίστερ, οπότε το πέτλιστερ χάριν ευφωνίας έγινε Πέλιστερ. Στην Ελληνική γλώσσα συμβαίνει πολύ συχνά το γράμμα «ρ» να εναλλάσσεται με το γράμμα «λ», οπότε δεν είναι περίεργο που οι Έλληνες το έλεγαν Περιστέρι. Στο χωριό μου θυμάμαι ότι το περιστέρι και την Περιστέρα, γυναικείο όνομα, τα έλεγαν αντίστοιχα  πελιστέρι και Πελιστέρα.

Το ξενοδοχείο «Μόλικα» ήταν πολύ περιποιημένο, με πολύ καλό πρωινό, καλό φαγητό και με ζωντανή μουσική παρακαλώ!….Έτσι εδώ κάναμε και το πρώτο μας γλεντάκι, καθώς διαπιστώσαμε ότι χορεύουμε περίπου το ίδιο!….Ότι χορεύει η δική μας Μακεδονία χορεύει και η Fyrom!…Έτσι λοιπόν ρίξαμε τα καλαματιανά μας, τα χασαποσέρβικά μας, τα τσιφτετέλια μας και όποιο άλλο μακεδονικό χορό γνωρίζαμε!…Νοιώθαμε σαν στο σπίτι μας που λέει ο λόγος, γιατί όπως και να το κάνουμε οι Βαλκάνιοι μοιάζουμε πάρα πολύ, έχουμε πάρα πολλά κοινά συναμετάξυ μας!…. Μας έπαιξε η ορχήστρα και δύο ελληνικά τραγούδια, το «Μην μου θυμώνεις μάτια μου» και το συρτάκι που οι ντόπιοι το χορεύανε με ένα δικό τους τρόπο….τρία βήματα δεξιά , τρία βήματα αριστερά και τίποτα άλλο!…

Την άλλη μέρα κατεβαίνοντας προς το Μοναστήρι, είδαμε τα χωριά Μεγάροβο και Τύρνοβο, βλάχικα χωριά, με μεγάλη οικονομική άνθηση τον 19ο  αιώνα. Είχαν χιλιάδες πρόβατα και είχαν ακόμα και αγωγό από εκείνα τα χρόνια που κατέβαζε το γάλα μέσα στο χωριό. Ήταν τόσος ο πλούτος του Μεγάροβου ειδικά που έλεγαν οι κάτοικοι της περιοχής το εξής. «Εάν καταστραφεί το Μοναστήρι το Μεγάροβο μπορεί να το ξαναφτιάξει, εάν όμως καταστραφεί το Μεγάροβο, το Μοναστήρι δεν μπορεί να το ξαναφτιάξει.

Την άλλη μέρα νωρίς φύγαμε για Οχρίδα και στη συνέχεια, μέσω Αλβανίας, φθάσαμε το βράδυ στο Μαυροβούνιο.

H Οχρίδα είναι όμορφη με το κάστρο και τις πολλές εκκλησίες και την πανέμορφη λίμνη που προστατεύεται από την Unesco. Σήμερα έχει 50 χιλ. κατοίκους. Η Εγνατία Οδός περνούσε και από εδώ και υπήρχε σταθμός για ξεκούραση. Ο χριστιανισμός στην Οχρίδα ήλθε τον 3ο αιώνα  από τον Έ, ρασμους ο οποίος ήλθε από την Κωνσταντινούπολη, την εποχή του Μ. Κωνσταντίνου. Τον 19ο αιώνα είχε 360 εκκλησίες και ονομάζονταν «Ιεροσόλυμα των Βαλκανίων». Τον 9ο αιώνα οι μοναχοί Κλήμης και Ναούμ (μαθητές του Κύριλλου και Μεθόδιου), ίδρυσαν στην Οχρίδα πανεπιστήμιο. Τον 10ο αιώνα η πόλη είχε μεγάλη άνθηση. Ο Σαμουήλ έκτισε το κάστρο που σώζεται σήμερα, πάνω σε αρχαιότερο του 6ου αιώνα, που κτίστηκε επί Ιουστινιανού.

Η λίμνη έχει έκταση 350.000 τετρ.μέτρα, βάθος 300 μ. και χρησιμοποιείται για μπάνιο το καλοκαίρι. Από το 1970 η περιοχή της Οχρίδας έχει αναπτυχθεί τουριστικά.

Στην συνέχεια περάσαμε από την πόλη Στρούκα, η οποία έχει σήμερα 25.000χιλ. κατοίκους. Είναι και αυτή κτισμένη πάνω στην λίμνη Οχρίδα, της οποίας το ? ανήκει στην Αλβανία, με παραλίμνια πόλη το Πόγραδετς, με 15.000χιλ. κατοίκους.

Η λίμνη Οχρίδα είναι βιότοπος προστατευμένος από συνθήκες, με ενδημικά είδη πουλιών και άφθονα ψάρια, μεταξύ των οποίων χέλια και ένα είδος πέστροφας που μοιάζει με σολομό.

Τα χέλια της λίμνης αυτής κάνουν ένα πολύ μεγάλο ταξίδι στην Αδριατική, όπου πάνε για να γεννήσουν τα αυγά τους και να γυρίσουν πάλι πίσω, μέσω του ποταμού Μαύρου Ντρίν, ο οποίος ξεκινάει από την λίμνη Οχρίδα, χύνεται στην λίμνη Σκόδρα και από εκεί συνεχίζει την πορεία του προς την Αδριατική. Αυτήν την πορεία ακολουθούν και τα χέλια κάθε φορά που είναι να διαιωνίσουν το είδος τους!….

Η Στρούκα πήε το όνομά της από το ψάρεμα στον ποταμό Ντρίν με στρούκες (ένα πλέγμα με καλάμια), έχει αεροδρόμιο και ιχθυολογικό ινστιτούτο. Οι αρχαίοι κάτοικοι της περιοχής, οι Ενχίλιοι κατάγονταν από τον Κάδμο και ήρθαν και εγκαταστάθηκαν εδώ, στην Άσπρη Λίμνη. Σε ανασκαφές που έγιναν στην περιοχή Τρεμπένιτσα και αλλού, βρέθηκαν χρυσές μάσκες του 7ου -8ου αιώνα π.χ, παρόμοιες με αυτές των Μυκηνών.

Συνεχίζοντας το ταξίδι μας, κάποια στιγμή φθάσαμε στα σύνορα Σκοπίων- Αλβανίας. Τις δύο χώρες χωρίζει η οροσειρά Γιαβλάνιτσα.

Η Αλβανία είναι γνωστή από τον 11ο αιώνα μ.Χ. Εσωτερικά ονομάζεται Σκιπέρια (χώρα των αετών)και το έθνος των Αλβανών «Σκεπετάρ».

Εθνικός τους ήρωας ο Σκεντέρμπεης (παρατσούκλι του Γεωργίου Καστριώτη) ο οποίος έζησε περίπου στα μέσα του 15ου αιώνα και ο οποίος ήταν ηγέτης ενός αυτόνομου κρατιδίου, στην καρδιά της Αλβανίας, με πρωτεύουσα το Cruje (κοντά στα Τίρανα) και το οποίο είχε μεγάλη δύναμη. Το όνομα Σκεντέρμπεης προέκυψε από το Ισκεντέρ που είναι το όνομα Αλέξανδρος και το μπέης που είναι οθωμανικός  τίτλος ευγενείας. Η σημαία του κρατιδίου του Σκεντέρμπεη, ο  μαύρος δικέφαλος αετός σε κόκκινο φόντο, είναι η σημαία της Αλβανίας σήμερα.

Ο δρόμος που ακολουθούσαμε ήταν κατά μήκος του ποταμού Σκούμπιν και η φύση ολόγυρα πανέμορφη, βουνά με βαλανιδιές και τοπία παρόμοια με αυτά της Καστοριάς, γειτονιά δεν είμαστε?. Η Φύση δεν έχει σύνορα, οι άνθρωποι βάζουμε τα σύνορα. Σε κάποιο σημείο είδαμε και ένα 2τοξο πέτρινο γεφύρι σαν τα δικά μας τα ηπειρώτικα.

Η πρώτη πόλη που περάσαμε και όπου κάναμε μια μικρή στάση για καφέ, λέγονταν Λιμπράζ.

Η δεύτερη μεγάλη πόλη ήταν το Ελμπασάν με 70.000χιλ.κατοίκους. Το όνομα Ελμπασάν σημαίνει στρογγυλό κάστρο, είναι γνωστό από τον 1ο αιώνα μ.χ και είχε μεγάλο εμπόριο γούνας, μεταξιού και ξυλογλυπτικής επί οθωμανικής αυτοκρατορίας. Έχει κάστρο από την εποχή του Ιουστινιανού.

Στην συνέχεια φθάσαμε στο Δυράχιο, το μεγαλύτερο λιμάνι της Αλβανίας και απ’ όπου ξεκινούσε η ρωμαϊκή Οδός Εγνατία. Έχει 120.000χιλ. κατοίκους και αναπτύσσεται αλματωδώς. Απέχει 300 χιλ. από το Μπάρι και 200χιλ. από το Πρίντεζι.

Το αρχαίο της όνομα ήταν Επίδαυνος και αποικίστηκε από Κερκυραίους και Κορίνθιους. Τον 5ο αιώνα καταστράφηκε από σεισμό και ξανακτίστηκε. Ήταν η πρώτη πρωτεύουσα της Αλβανίας μετά την απελευθέρωσή της, στις 28 Νοεμβρίου του 1912. Από το λιμάνι αυτό το 1990μόνο σε μια μέρα έφυγαν 20.000 μετανάστες στην Ιταλία. Ήταν τότε που βούλιαξε η το βούλιαξαν!… ένα καράβι και πνιγήκανε χιλιάδες άνθρωποι.

Μετά το Δυράχιο κάναμε μια στάση  για φαγητό σ’ ένα πολύ κίτς μαγαζί όπου βέβαια όλος ο κόσμος εκεί μιλούσε Ελληνικά. Ένοιωθες σαν στο σπίτι σου!…Το μαγαζί ήταν σε στυλ σπηλιάς (ευτυχώς έλλειπαν οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες!..),με πλούσιο διάκοσμο από βαλσαμωμένα πουλιά και πληθώρα παλιών αντικειμένων και περίεργων κατασκευών. Από φαγητό άλλοι ευχαριστηθήκανε και άλλοι όχι.

Συνεχίζοντας την πορεία μας προς βορρά, σε καμιά ώρα περίπου φθάσαμε στην πόλη Σκόδρα, με την περίφημη λίμνη και το εντυπωσιακό μεγάλο κάστρο, που λέγεται Ζάφα, στην κορυφή ενός βουνού. Πολύ όμορφη η περιοχή. Η λίμνη Σκόδρα είναι σαν την Οχρίδα περίπου σε διαστάσεις και συνδέονται μεταξύ τους με τον ποταμό Ντρίν ο οποίος στην συνέχεια χύνεται στην Αδριατική.

Αυτό που παρατήρησα στην Αλβανία, διασχίζοντάς την, είναι ότι έχει τεράστια οικοδομική ανάπτυξη. Είδαμε αναρίθμητα πολύ ωραία, μεγάλα και καλοφτιαγμένα σπίτια, με έντονα χρώματα, ροζ, λιλά, κίτρινα, κόκκινα και κυρίως πράσινα, σε όλες τις αποχρώσεις του πράσινου, από το πιο απαλό έως το κυπαρισί. Έχουν μια ιδιαίτερη αδυναμία στο πράσινο oι Αλβανο, ίσως γιατί είναι μουσουλμάνοι κατά κύριο λόγο και ιδιαίτερα στα βόρεια.

Είδαμε επίσης καινούργια συγκροτήματα καλοφτιαγμένων πολυκατοικιών σε όλες τις πόλεις που περάσαμε καθώς και πολυτελέστατα φαγάδικα και βενζινάδικα κατά μήκος της διαδρομής που κάναμε.

Και επειδή όλη σχεδόν την μέρα ήμασταν στους δρόμους, έπεσε στην αντίληψή μας ότι στην γειτονική χώρα κυκλοφορούν χιλιάδες Μερσεντές  και

BMW αυτοκίνητα. Στα δέκα αυτοκίνητα τα έξι με επτά είναι Μερσεντές η άλλα πολυτελή αυτοκίνητα, πράγμα που δεν δικαιολογείται από την οικονομική κατάσταση της χώρας και των κατοίκων της. Το πιστεύω και είναι πολύ πιθανό, πολλά από αυτά να έχουν κλαπεί στην χώρα μας από διάφορες σπείρες και  να έχουν πουληθεί στην γειτονική χώρα και το ίδιο να συνέβη και με άλλες όμμορες χώρες.

Επίσης διαπιστώσαμε ότι οι Αλβανοί οδηγούν τόσο κακά, χειρότερα από εμάς, και οι δρόμοι είναι στενοί και κακοφτιαγμένοι, που είναι θαύμα που δεν τρακάραμε κατά την διέλευσή μας από την χώρα αυτή. Τουλάχιστον πέντε φορές ο οδηγός μας αναγκάστηκε να φρενάρει απότομα για να μην τρακάρουμε. Σημειωτέον ότι είχαμε ένα ολοκαίνουργιο πούλμαν και έναν εξαίρετο οδηγό. Αλλιώς δεν θα την βγάζαμε καθαρή στην Αλβανία!… Έτσι δικαιολογούνται και τα πολλά εικονοστάσια που υπήρχαν κατά μήκος των δρόμων που διασχίσαμε, καθώς και το τουμπαρισμένο αυτοκίνητο σε ένα χαντάκι στο Δυράχιο, που προσπαθούσαν να το ανασύρουν με φορτηγό!…

Ένα ακόμη πράγμα που σε εντυπωσιάζει στην γείτονα χώρα είναι τα χιλιάδες πολυβολεία που είναι διάσπαρτα σ’ όλη την χώρα και κυρίως στις εισόδους και εξόδους των πόλεων και σε διάφορα στρατηγικά σημεία υποτίθεται, από την εποχή του Χότζα. Και απορώ γιατί τα κρατάνε ακόμη, ιδιαίτερα αυτά που είναι μέσα στα χωράφια !….Σε καλλιεργημένα χωράφια μπορείς να δεις τρία, τέσσερα η και περισσότερα απ’ αυτά.

Από την εποχή του Χότζα επίσης υπάρχουν κάτι πανάθλιες πολυκατοικίες (τσαντίρ μαχαλάς), μισοερειπωμένες, μίζερες, βρώμικες, που μόνο οι απλωμένες μπουγάδες στα άθλια μπαλκονάκια σου θύμιζαν ότι αυτά τα οικήματα κατοικούνται ακόμη!….

Από πλευράς καθαριότητας η Αλβανία είναι λίγο χειρότερα από μας…Ευτυχώς….δεν είμαστε στον πάτο!…..Παντού υπάρχουν σκουπίδια πεταμένα, σε δρόμους, σε ρυάκια, όπως και στην χώρα μας δυστυχώς.

Σε δύο κωμοπόλεις, πέσαμε πάνω σε λαϊκές αγορές που το θέαμα ξαναέφερε στο μυαλό μου σκηνές του όχι και πολύ μακρινού παρελθόντος!…Μου θύμισαν τις λαϊκές στον Τίρναβο της δεκαετίας του ’60, όπου όλα τα υπάρχοντα προς πώληση αγαθά ήταν κατά γης απλωμένα….Είχα πολλές δεκαετίες να δω να πουλιόνται ζωντανά κοκόρια και αρνιά σε λαϊκή, δεμένα και  ξαπλωμένα κατάχαμα…. Ήταν γραφικά….

Ταξιδεύοντας λοιπόν  σχεδόν για μια μέρα μέσα στην Αλβανία, κατά το απόγευμα μπήκαμε επιτέλους στο Μαυροβούνιο και κατά τις επτά η ώρα φθάσαμε στην πόλη Ρίσαν όπου καταλύσαμε στο hotel “Teuta , τριών αστέρων υποτίθεται.

Βέβαια τριών αστέρων ήταν όταν κτίστηκε πρίν 40 και πλέον χρόνια, τώρα δεν ήταν ούτε δύο…Δικαίως ο Χάρης το ονόμασε «Αχούρι Παλλάς». Είχε πολλά προβλήματα…τίποτα δεν λειτουργούσε…και εκείνο που μας εξόργισε όλους ήταν που δεν λειτουργούσαν τα κλιματιστικά. Τα κλιματιστικά λειτουργούσαν όποτε ήθελαν οι ιδιοκτήτες… και όχι όποτε τα χρειάζονταν οι ένοικοι…τα παράθυρα και οι μπαλκονόπορτες έμπαζαν, πήγα να ανοίξω το παράθυρο και μου έμεινε το πόμολο στο χέρι. Ευτυχώς στο δωμάτιό μας είχαμε θέρμανση, όχι συνεχώς, αλλά δεν κρυώναμε κι’ όλας και είχαμε και φως….Δέκα δωμάτια δεν είχαν και φως , παραμονή Πρωτοχρονιάς και ήλθαν οι άνθρωποι στο ρεβεγιόν άπλυτοι και όπως ήταν από το ταξίδι. Τα νερά από την ντουζιέρα έβγαιναν στο δωμάτιο κάθε φορά που πλενόμαστε. Κρίμα που είχε και αυτοκρατορικό όνομα, καθώς το «Τεούτα» ήταν το όνομα κάποιας βυζαντινής αυτοκράτειρας η πριγκίπισσας, κατά τα λεγόμενα του Γκόργκι πάντα…Μπορεί στα νιάτα της η «Τεούτα» να ήταν αυτοκρατορικό hotel, σήμερα όμως είναι μπακατέλα…

Το φαγητό και το πρωινό όμως ήταν αρκετά καλό και ιδιαίτερα το φαγητό του ρεβεγιόν ήταν πλούσιο με τοπικές σπεσιαλιτέ και είχε και ….ζωντανή μουσική για τρεις μέρες για να ξεφαντώνουμε οι μερακλήδες ορειβάτες μετά από τις ταλαιπωρίες…

Την Πρωτοχρονιά ανήμερα, οι ορειβάτες, καμιά εικοσαριά, ανεβήκαμε στην κορυφή “Jezerski (1675 m.), όπου υπάρχει ένα μαυσωλείο, κτισμένο το 1974, προς τιμήν ενός μεγάλου άνδρα του Μαυροβουνίου, του Πέταρ Πέτροβιτς Νιέγκος, επισκόπου, ηγεμόνα, ποιητή και μεταρρυθμιστή της χώρας του, που έζησε τον 19ο αιώνα (1813-1851)

Αυτός γεννήθηκε στο χωριό Νιέγκουσι, στους πρόποδες του βουνού Lovcen, που δεν το επισκεφτήκαμε γιατί χιόνιζε και δεν θα προλαβαίναμε να κατεβούμε  απ’ το βουνό έγκαιρα.

Λέγεται δε ότι κάποτε ρωτήθηκε ο Νιέγκος γιατί δεν θέλησε να ταφεί στην ψηλότερη κορυφή που είναι το «Stirovnic» αλλά σε μια χαμηλότερη και αυτός απάντησε με την παρακάτω φράση: «γιατί ένας μεγαλύτερος Μαυροβούνιος από μένα θα γεννηθεί μια μέρα».

Και απ’ αυτή την φράση και μόνο φαίνεται το μεγαλείο του άνδρα ο οποίος κατάφερε να κάνει πάρα πολλά πράγματα στον σύντομο επίγειο βίο του,  μόλις 38 χρόνια. Μερικά από τα σπουδαία που έκανε είναι ότι άλλαξε το πολιτειακό σύστημα της χώρας, από θεοκρατικό το μετέτρεψε σε δημοκρατικό, ίδρυσε Βουλή, δικαστήρια, εισήγαγε φόρους, κατήργησε τίτλους ευγενείας, θεμελίωσε σχολεία και το πρώτο τυπογραφείο το 1834 και έγραψε και πάρα πολλά ποιήματα.

Για να φτάσεις στο μαυσωλείο, πρέπει να διασχίσεις ένα τούνελ και να ανεβείς 461 σκαλοπάτια που σε βγάζουν στο αρχαιοπρεπές αυτό κτίσμα με το εντυπωσιακό πρόπυλο που το στολίζουν δύο τεράστια αγάλματα.

Το άγαλμα του Νιέγκος είναι τεράστιο από μαύρο γρανίτη που παριστάνει τον ποιητή  καθισμένο, με έναν αετό, σύμβολο της Ελευθερίας πάνω από το κεφάλι του και ένα βιβλίο στα γόνατά του.

Το λεωφορείο μας ανέβασε έως ένα οροπέδιο, που ονομάζεται Crstac,

πάνω από το Κότορ και από εκεί ξεκίνησε η πορεία μας.

Οδηγός μας και στις δύο ορειβατικές εξορμήσεις μας στο Μαυροβούνιο, ήταν ο Ζέλικο ο οποίος ήταν ένας καταπληκτικός οδηγός, γνώστης του βουνού, ήρεμος, δυνατός και πολύ εξυπηρετικός.

Η πορεία κράτησε περίπου 6 ώρες ,ανέβα-κατέβα και χιόνιζε καθ’ όλη την διάρκειά της, πράγμα που το ευχαριστηθήκαμε πάρα πολύ, καθώς δεν αντιμετωπίσαμε καμιά δυσκολία. Προσωπικά απολάμβανα το χιόνι που έπεφτε τόσο αθόρυβα και τα δένδρα που ήταν σαν κούκλες. Το βουνό ήταν κατάφυτο κυρίως με οξιές. Η πρώτη και μοναδική  στάση έγινε σε μια λίμνη που ήταν παγωμένη και καθώς είχε ομίχλη, δεν είδαμε και τίποτα.

Τα μόνα δυσάρεστα που μας προέκυψαν ήταν ότι κατά την κατάβαση είχαμε δύο πτώσεις, μια του Κωστή και μια δική μου, ευτυχώς χωρίς παρεπόμενα….και ότι μερικοί βραχήκαμε, διότι δεν είχαμε εντελώς αδιάβροχα μπουφάν…ας προσέχαμε…

Τέλος πάντων, οι ορειβάτες περάσαμε καλά και κατεβήκαμε στην ώρα μας, σε αντίθεση με τους πεζοπόρους που ατυχήσανε!….Η πορεία τους ήταν μεγαλύτερη, εκεί έβρεχε, δεν χιόνιζε, τους πήρε και η νύχτα και ταλαιπωρηθήκανε…Μάλιστα μερικοί βραχήκανε μέχρι το κόκαλο, που λέει ο λόγος και μετά δεν είχαν όρεξη για τίποτα. Και με το δίκιο τους βέβαια…και όλοι σχεδόν πήγαν κατ’ ευθείαν για ύπνο.

Οι ορειβάτες κατεβαίνοντας στο Κότορ κάναμε και μια βολτίτσα στην καταπληκτική μεσαιωνική πόλη, με τα ωραία μπαράκια, τις πολλές εκκλησίες και το απόρθητο κάστρο του Αγ. Ιωάννη ψηλά στο βουνό και που χρειάζεται να ανεβείς 1400 τόσα σκαλοπάτια για να το εκπορθήσεις….Ήπιαμε όλοι το κάτι τις μας, αν και πήρε το αυτί μου ότι μερικοί φάγανε κάτι καταπληκτικές ψαρόσουπες και μετά γυρίσαμε στην «Τεούτα» για τα καθιερωμένα, φαί και χορό.

Η επόμενη μέρα προέβλεπε επίσκεψη στο Ντουμπρόβνικ, που απέχει από το Ρίσαν 80χιλ.

Πηγαίνοντας προς το Ντουμπρόβνικ με το λεωφορείο, απολαύσαμε το μαγευτικό θέαμα του νοτιότερου φιόρδ της Ευρώπης, καθώς και τα χωριά και τις πολιτείες που βρίσκονται κατά μήκος των ακτών, όπως το Hergeg  Novi με το μεσαιωνικό κάστρο, το Ίγκαλο με τα λασπόλουτρα, που ήταν το προσφιλές θέρετρο του στρατάρχη Τίτο και άλλα. Εδώ ο πυθμένας της θάλασσας είναι σκεπασμένος με άμμο και ιαματική λάσπη που χρησιμοποιείται για την θεραπεία των ρευματικών. Το φιόρδ είναι εκπληκτικής ομορφιάς, καθώς δυο χερσόνησοι εισβάλλουν στον κόλπο του Κότορ, ο οποίος σχηματίζεται ανάμεσα από τα δυο ψηλά παραλιακά βουνά, Orjen και Lovcen, που σαν πανύψηλα τείχη, προφυλάσσουν τον κόλπο από όλους τους αέρηδες  και οι 105χιλ. σχηματισμένες, ελισσόμενες  ακτές, μοιάζουν με  περιδέραιο, φτιαγμένο από τις κόκκινες σκεπές από τα παλιά  πέτρινα παλάτια.

με Οι Ιλλύριοι ήταν οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής  και μετά ήλθαν οι Έλληνες τον 5ο αιώνα π.χ., κατόπιν οι Ρωμαίοι, οι Βυζαντινοί, οι Βενετοί, οι Τούρκοι, οι Γάλλοι, οι Αυστροούγγροι, οι Ρώσοι και οι Ισπανοί…αμμάν βρε παιδιά να τελειώσει η λίστα!….των κατακτητών….Δεν απόμεινε και κανένας δυνατός που να μην πέρασε από πάνω της….Αυτήν είναι η μοίρα των αδυνάτων και τότε και πάντοτε δυστυχώς. Οι Ισπανοί έκτισαν το κάστρο στο Hergeg Novi, που ονομάζεται «Σπαργιόλα».

Το Ντουμπρόβνικ ανήκει στην Κροατία και έτσι είχαμε πάλι έλεγχο διαβατηρίων και τα σχετικά, δηλαδή καθυστέρηση και τουαλέτα…

Κάθε φορά που φτάναμε σε τελωνείο, μας έπιανε ομαδικώς μια συχνουρία και τρέχαμε προς νερού μας στα πέριξ….Μέχρι οι υπάλληλοι να γράψουν τα ονόματα και να ελέγξουν τα διαβατήρια προλαβαίναμε όλοι να….ουρήσουμε….και τσούπ πίσω στις θέσεις μας για παραπέρα….Μέχρι που στο τελευταίο τελωνείο έγινε διπλωματικό επεισόδιο εξ’ αιτίας του ουρείν… Εις εξ ημών, φιλαράκος, «την πλήρωσε ακριβά την νύφη» που λέει και ο λόγος…Τον τσιμπήσανε οι Σκοπιανοί για προσβολή της δημοσίας και κρατικής αιδούς και το πλήρωσε 50 ευρώ το κατούρημα και του έφυγε η μαγγιά!….Πέρα του ότι καθυστερήσαμε πάρα πολύ μέχρι να δοθούν οι απαραίτητες εξηγήσεις….. για να λήξει το επεισόδιο….Ε.. τόσο που τους κατουρήσαμε πάλι φτηνά μας ήλθε!….

Σ’ αυτό το ταξίδι που λέτε βαρεθήκαμε να περνάμε σύνορα και τελωνεία και να δείχνουμε τα διαβατήρια….Όλη την ώρα με ένα διαβατήριο στο χέρι ήμασταν. Περάσαμε συνολικά 8 τελωνεία και χάσαμε τουλάχιστον10 ώρες για έλεγχο διαβατηρίων. Τι πράγμα ήταν και αυτό !….Σκέτη αγανάκτηση….

Τώρα που η Ευρώπη ενώθηκε και ο κόσμος όλος πάει να γίνει Ένα, η Γιουγκοσλαβία διαμοιράστηκε εις τα εξ’ ων συνετέθη, δηλαδή σε Κροατία, Σλοβενία, Βοσνία Ερζεγοβίνη, Σερβία, Μαυροβούνιο, Κόσσοβο και Φυρομ. Και βέβαια δεν χωρίστηκαν από μόνοι τους, άλλοι τους χώρισαν….οι φίλοι μας οι Αμερικάνοι το έκαναν, ακολουθώντας πιστά το δόγμα της γηραιάς Αλβιόνας( το διαίρει και βασίλευε ),και αντιδρώντας στην τάση της Ευρώπης για ένωση. Και τα κατάφεραν μια χαρά, ξέρουν καλά την τέχνη….Εξ’ άλλου, σ’ ένα πολυεθνικό και πολυπολιτισμικό αλλαλούμ, όπως ήταν η πρώην Γιουγκοσλαβία, δεν ήταν και πολύ δύσκολο. Τέλος πάντων δεν μπορώ να καταλάβω πως η Ευρώπη δεν σήκωσε ανάστημα στην pax Amerikana και ανέχθηκε αυτήν την πληγή στα σπλάχνα της. Τι να πω!…. Δεν απογαλακτισθήκαμε ακόμα από την Αμερική….ως φαίνεται.

Αλλά ας γυρίσουμε πίσω στο Ντουμπρόβνικ.

Το Ντουμπρόβνικ και η ευρύτερη περιοχή του είναι ένας τόπος απαράμιλλης ομορφιάς, με τα δαντελωτά βραχώδη ακρογιάλια του και τα πολλά νησάκια, μικρά και μεγάλα.

Βρίσκεται σε μια εξαιρετικά προνομιακή θέση, καθώς είναι σταυροδρόμι των εμπορικών δρόμων που συνδέουν τα ανατολικά και τα δυτικά παράλια της Αδριατικής, το ανατολικό κομμάτι της Μεσογείου με το δυτικό και Βορρά με Νότο.

Είναι κτισμένο σε μια ειδυλλιακή και φυσικά προστατευμένη «αγκαλιά», που σχηματίστηκε από την ένωση μιας βραχονησίδας με την απέναντι ακτή και η οποία προστατεύεται από βουνά στα ανατολικά και βόρεια και στα δυτικά από τα απόκρημνα βράχια που οχυρώθηκαν με ψηλά και απόρθητα τείχη, πύργους και προμαχώνες, όπως και η νότια πλευρά προς το λιμάνι. Απέναντι από το λιμάνι και δεξιότερα βρίσκεται το καταπράσινο νησί Λόκρουμ.

Ο βίος της πολιτείας πολυκύμαντος, όπως όλων των πόλεων της Μεσογείου και του κόσμου ολόκληρου, καθώς και όλων των ανθρώπων που έζησαν και θα ζήσουν πάνω σ’ αυτήν τη γη.

Πέρασαν από πάνω της όλοι οι λαοί που προήλλασαν στην Ευρώπη και σάρωναν την Μεσόγειο με τα καράβια τους στο διάβα των αιώνων. Και πρώτα απ’ όλους οι Έλληνες και ακολούθησαν οι Ρωμαίοι, οι Βυζαντινοί, οι Σλάβοι τον 7ο αιώνα, οι Βενετοί, οι Ουγγροκραάτες, Καταλλανοί και τελευταίοι οι τούρκοι τον 15ο αιώνα.

Το Ντουμπρόβνικ εμφανίζεται στην ιστορία τον 7ο αιώνα μ.Χ. Ιδρύθηκε μετά την καταστροφή από τους Σλάβους και Αβάρους, μιας ρωμαικής πόλης που βρίσκονταν σε κοντινή απόσταση και είχε σημαντικό θαλάσσιο εμπόριο, με το όνομα Επίδαυρουμ. Η πόλη αυτή ήταν προφανώς παλιά Ελληνική αποικία, που στην ρωμαϊκή εποχή είχε μεγάλη ανάπτυξη. Μετά την καταστροφή, οι διασωθέντες κάτοικοι, άλλοι βρήκαν καταφύγιο στα κοντινά βουνά και άλλοι σε μια κοντινή  βραχονησίδα με το όνομα «Laus».

Λάας στα αρχαία Ελληνικά είναι η πέτρα (λίθος, βράχος). Είναι γνωστό ότι μετά τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνος και της Πύρρας,  οι θεοί για να επιτύχουν…. Την γρήγορη αύξηση του ανθρωπίνου γένους πάνω στη γη, επειδή ο φυσιολογικός τρόπος θα αργούσε πολύ….συμβούλεψαν το διασωθέν ζεύγος να πάρουν πέτρες, να τις πετάνε πίσω τους και αυτές θα γίνονταν άνθρωποι, άνδρες και γυναίκες αντίστοιχα. Από το γεγονός αυτό και από την λέξη λάας, πήρε και το όνομα ο κόσμος, ο λαός που λέμε μέχρι και σήμερα.

Η νησίδα αυτή χωρίζονταν από την στεριά με ένα κανάλι, πράγμα που την καθιστούσε ασφαλή και από την ξηρά και από την θάλασσα. Αυτή η νησίδα κατοικούνταν  και πριν, το μαρτυρούν ευρήματα από τις ανασκαφές στον καθεδρικό ναό, όπου βρέθηκαν ίχνη πρωτοχριστιανικής βασιλικής του 6ου αιώνα. Η πόλη που δημιουργήθηκε στη νησίδα ονομάστηκε από το Lausa-Rausa- Ragusa kai Ragusium.Tον 9ο αιώνα η πόλη είχε μεγάλη οργάνωση και ήταν οχυρωμένη με απόρθητα τείχη, τα οποία δεν εκπορθήθηκαν ούτε μετά από 15μηνη πολιορκία από Σαρακηνούς. Τότε το Ντουμπρόβνικ ήταν υπό την κυριαρχία των Βυζαντινών.

Εν τω μεταξύ, μια κροάτικη εγκατάσταση έγινε απέναντι από την Ραούσα, η οποία ονομάζονταν Ντουμπρόβνικ. Το όνομα το πήρε από τα πολλά πουρνάρια που υπήρχαν στην περιοχή. «Ντουμπρόβα» στα σλάβικα είναι το  πουρνάρι.

Με τον καιρό ενώθηκαν οι δύο συνοικίες με ανάμικτο πληθυσμό, λατίνων και κροατών. Το κανάλι που χώριζε τις δυο συνοικίες, σύντομα το γεμίσανε με φερτές ύλες και κατά τον 12ο αιώνα έγινε ο φαρδύτερος και μεγαλύτερος δρόμος της πόλης που ονομάστηκε Stradun.

To 1205 η πόλη πέρασε στην κυριαρχία των Βενετών που κράτησε 150 χρόνια, και  που άφησε έντονα τα σημάδια της παρουσίας τους εκεί.

Το πολίτευμα στην πόλη ήταν αριστοκρατική δημοκρατία, διοικούνταν δηλαδή από έναν κυβερνήτη που εκλέγονταν από το λαό. Υπήρχαν τρεις κάστες στην πόλη, οι πατρίκιοι, οι καλοί πολίτες και οι κοινοί θνητοί. Οι πατρίκιοι είχαν την πολιτική εξουσία στα χέρια τους και από αυτούς εκλέγονταν οι κυβερνήτες της πόλης. Οι καλοί πολίτες είχαν το εμπόριο στα χέρια τους και δύναμη ίση με τους πατρίκιους αλλά δεν είχαν πολιτική δύναμη. Όλοι οι υπόλοιποι ανήκαν στους κοινούς θνητούς. Στην πόλη υπήρχε σημαντικός αριθμός Εβραίων, οι οποίοι ζούσαν σε γκέτο, αλλά είχαν αρκετές ελευθερίες και η μόνη εθνότητα που είχε συναγωγή στην πόλη. Όλες οι εκκλησίες στην πόλη ήταν καθολικές.

Μετά τους Βενετούς πέρασε για λίγο στην Ουγγροκροατική βασιλεία και τον 15ο αιώνα, υπετάχθει στην Οθωμανική αυτοκρατορία και πλήρωνε φόρο υποτελείας.

Το εμπόριο, η ναυτιλία και η ναυπηγική ήταν οι κυριότερες ασχολίες των κατοίκων της πόλης, μετά την κατάκτηση των Βαλκανίων από τους Τούρκους. Οι ναυπηγοί του Ντουμπρόβνικ ήταν πασίγνωστοι στον τότε κόσμο και είχαν τον δικό τους τρόπο κατασκευής που σήμαινε αντοχή, δύναμη και απλή κατασκευή. «In the manner of Ntoumprovnik».Tον 18οαιώνα είχαν στόλο ισοδύναμο με αυτόν της Βενετίας.

Πλησιάζοντας στην πόλη, μένεις έκπληκτος από τη ομορφιά του τοπίου ολόγυρα και από τα απόρθητα τείχη που την περιβάλλουν. Ένα καταπράσινο νησί, το Λόκρουμ βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από το λιμάνι.

Ξεναγός μας στην πόλη ήταν μια όμορφη κοπέλα , η Βάνα.

Μπήκαμε στην καστροπολιτεία από την κεντρική είσοδο που ονομάζεται «Πύλαι» που είναι δάνειο από την Ελληνική γλώσσα. Πάνω από την είσοδο υπάρχει άγαλμα του προστάτη Αγ. της πόλης, του Αγ. Βλάχου, του οποίου αγάλματα υπάρχουν σε πολλά σημεία των τειχών του κάστρου.

Μπαίνοντας στην πόλη βρίσκεσαι μπροστά σε μια μνημειακή κρήνη, στρογγυλή, με πολλούς κρουνούς ολόγυρα και κολόνες, έργο του Ονούφριο ντε λα Κάβα που έφερε το νερό στην πόλη από 12 χιλ. μακριά και έφτιαξε βρύσες σε διάφορα σημεία της πόλης, για τις ανάγκες των κατοίκων.

Από εδώ ξεκινάει και η μεγάλη οδός, η «Stradun» που σε βγάζει στο λιμάνι. Στα δεξιά της οδού βρίσκεται μια μεγάλη Φραγκισκανική εκκλησία και δίπλα της ένα οικοδόμημα, με εσωτερική περίστυλη αυλή, που στέγαζε το αρχαιότερο φαρμακείο της πόλης, από τον 13ο αιώνα. Τώρα είναι μουσείο, όπου μπορεί να δει κανείς τις ζυγαριές και τα γουδιά , όπου έφτιαχναν τα φάρμακα καθώς και άλλα αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν για τον ίδιο σκοπό.

Επισκεφθήκαμε πάρα πολλές εκκλησίες, τον καθεδρικό ναό, το παλάτι του Δούκα με την εντυπωσιακή πρόσοψη το οποίο όμως δεν επισκεφθήκαμε γιατί είναι υπό αναστύλωση, όπως και ο ναός του πολιούχου Αγ. Βλάχου. Και αυτή η αναστύλωση κρατάει κάτι χρόνια….κατά τα λεγόμενα της συμπαθέστατης ξεναγού. Είδαμε επίσης το λιμάνι, το τελωνείο, τις αποθήκες  και το Ρολόι. Αρκετοί από εμάς ανεβήκανε στα τείχη.

Η πόλη θυμίζει Βενετία , με τα στενά σοκάκια και την ίδια αρχιτεκτονική. Εξ’ άλλου απ’ όπου περάσανε οι Βενετού άφησαν έντονα τα σημάδια της παρουσίας τους.

Εκείνο που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση, ήταν η ξεναγός μας έδειξε  ένα οικοδόμημα το οποίο ήταν ένα ορφανοτροφείο….Εκεί πηγαίνανε τα νόθα παιδιά, τα παιδιά από τις μη νόμιμες σχέσεις. Υπήρχε ένα παράθυρο, όπου αφήνανε οι μητέρες τα παιδιά τους και δίνοντάς τα, έπαιρναν το μισό ενός κέρματος και με αυτό μπορούσε να βλέπει το παιδί της η κάθε μητέρα όποτε ήθελε. Αυτό το κέρμα ήταν κατά ένα τρόπο η ταυτότητα του παιδιού. Πολύ προοδευμένη την βρίσκω την κοινωνία του Ντουμπρόβνικ….για την μεσαιωνική εποχή….δεν νομίζεται.? Έκαναν τις βρωμιές τους…οι ευυπόληπτοι πολίτες αυτής της πόλης, αλλά φρόντιζαν και για τις συνέπειες των πράξεών τους….Φαίνεται ότι γινόταν της Πόπης …στην πόλη αλλά τουλάχιστον είχαν το θάρρος της ανάληψης της ευθύνης, μιας και ήταν και μια ιδιαίτερα ευημερούσα κοινωνία. Αλλά έτσι είναι, όπου υπάρχει πλούτος υπάρχει και ασυδοσία στις σχέσεις, το βλέπουμε και στις μέρες μας.

Μια μέρα βέβαια στο Ντουμπρόβνικ είναι πολύ λίγο για να δεις αυτό το «διαμάντι της Αδριατικής» όπως δικαίως αποκαλείται, να το περπατήσεις, να το εξερευνήσεις και να το ευχαριστηθείς. Πήραμε μόνο μια μικρή γεύση και μια μικρή επίσης γεύση από την τοπική κουζίνα, τρώγοντας ένα νοστιμότατο ριζότο με θαλασσινά,  σ’ ένα εστιατόριο, στο παλιό ναυπηγείο, ένα κτήριο με τρεις αψίδες στο λιμάνι όπου έφτιαχναν τα καράβια τους οι τεχνίτες της πόλης. Την τέχνη της ναυπηγικής, την κρατούσαν καλά φυλαγμένη οι κάτοικοι του Ντουμπρόβνικ, καθώς κλείνανε τις αψίδες και δεν επιτρέπανε σε κανένα να βλέπει πως φτιάχνανε τα θρυλικά καράβια.

Tην επόμενη μέρα ήταν προγραμματισμένη η ανάβαση στην κορυφή Subra (1679 m) του βουνού Orjen.

Πρωί- πρωί μας ανέβασε το λεωφορείο, σε υψόμετρο 800 μ.πάνω από το χωριό Ζελενίτσα, στο βουνό Όργιεν. Από εκεί περπατήσαμε μέχρι το καταφύγιο Za Vratlom στα 1160, περίπου μιάμιση ώρα και από εκεί ξεκίνησε ο Γολγοθάς μας….

Ο καιρός δεν ήταν καλός, χιόνιζε συνέχεια και φύσαγε αρκετά. Η πορεία το καλοκαίρι είναι περίπου, πάνω- κάτω, 6 ώρες, εμείς με χιόνι το κάναμε 10 ώρες. Στην αρχή όλα πήγαιναν καλά αλλά κάποια στιγμή φθάσαμε σε ένα τοίχος από βράχια και τα πράγματα δυσκόλεψαν αρκετά….Χρειάστηκε να βάλλουμε σκοινί τουλάχιστον 5-6 φορές, για να περάσουμε δύσκολα σημεία, όπου τα βράχια είχαν χάσματα… Ήμασταν περίπου 20 άτομα και σε κάθε πέρασμα αργούσαμε πολύ… Ευτυχώς ο Ζέλικο ήταν πολύ σίγουρος για τον εαυτό του, πολύ ήρεμος και υπομονετικός και με την βοήθεια  και των δικών μας άξιων τέκνων… όπως του Κωνσταντίνου, του Αχιλλέα, του Χάρη, του Παναγιώτη και άλλων καταφέραμε να το κατακτήσουμε το εντυπωσιακό και πανέμορφο, πλην όμως δύσκολο με χιόνι αυτό βουνό. Βέβαια τα δώσαμε όλα…. Προσωπικά ξεπέρασα τα όρια του εαυτού μου!…Όταν τελείωσε πια η δοκιμασία… γιατί περί δοκιμασίας επρόκειτο, δεν πίστευα ότι κατάφερα να κάνω τόσο δύσκολα πράγματα….Και να φανταστείτε ότι όταν είδα στο πρόγραμμα ότι το βουνό που θα ανεβαίναμε ήταν μόνο 1679.μ., είπα μέσα μου «σιγά το βουνό»… Τι το ήθελα να το πω…Που να φανταστώ  ότι θα μας έβγαζε το λάδι στην κυριολεξία, θα μας ξεθέωνε….πρώτη φορά στην ζωή μου έκανα τόσο δύσκολο βουνό.

Κάποια στιγμή είδα την Πόπη να ανησυχεί ιδιαίτερα και να έχει πάθει ταράκουλο…Δεν είχε ενημερωθεί σωστά για τις δυσκολίες της ανάβασης και ανησυχούσε που είχε φέρει τόσο κόσμο στο βουνό….και είχε και δίκιο….Φαίνεται είχε γίνει κάποιο λάθος στην ενημέρωση.

Τέλος πάντων όμως τα καταφέραμε, ευτυχώς με μικρές απώλειες, όχι στο βουνό βέβαια, αλλά στην υγεία μας….Μερικοί ξυπνήσαμε με λίγο βήχα…την άλλη μέρα.

Τόσες ώρες πορείας στο χιόνι και στην αγωνία εάν τελικά θα τα καταφέρουμε, με την αδρεναλίνη να έχει φτάσει στα ύψη, ο οργανισμός μου, και μερικών ακόμη συναδέλφων, δεν άντεξε και εκδήλωσε την δυσαρέσκειά του….για τις ταλαιπωρίες που του επιβλήθηκαν….στα καλά του καθουμένου που λέει και ο λόγος….Παρατήρησα δε ότι καθ’ όλη την διάρκεια της πορείας, τόση ήταν η αγωνία και η ένταση, ώστε δεν έφαγα τίποτα, δεν ήπια ούτε μια γουλιά νερό και μετά συγχωρήσεως…πήγα μόνο μια φορά προς νερού μου, και αυτό όταν είχαμε βγει πάνω απ’ τα βράχια και οδεύαμε …ήδη προς την κορυφή, ανακουφισμένοι…από την σκέψη ότι δεν είχαμε μπροστά μας επικίνδυνα σημεία πλέον….

Νομίζαμε ότι είχαν τελειώσει τα βάσανά μας, αλλά απατηθήκαμε οικτρά… καθώς ο Γολγοθάς μας συνεχίστηκε και στην κατάβαση, αλλά ήταν ελαφρύτερος….Στην κατάβαση δεν χρησιμοποιήσαμε το σκοινί, αλλά είχε και εδώ δυσκολίες….Είχε κάτι βράχια που είχαν χάσματα μικρά μεταξύ τους και επειδή χιόνιζε και ήταν σκεπασμένα με χιόνι, ήταν επικίνδυνα. Εν τω μεταξύ είχε αρχίσει να νυχτώνει και τα πράγματα έγιναν ακόμα χειρότερα….

Ευτυχώς τα καταφέραμε όλοι, καθώς η ομάδα πετούσε….συγχαρητήρια σ’ όλους, έναν προς έναν, ήμασταν άψογοι…Κανένας δεν γκρίνιασε, κανένας δεν διαμαρτυρήθηκε, κανένας δεν  έκανε του κεφαλιού του…..αν και φοβηθήκαμε αρκετές φορές….Μόνο η Πόπη είχε αρρωστήσει απ’ την αγωνία, μην πάθει κανένας τίποτα.

Ευτυχώς όμως, τέλος καλό όλα καλά που λέει και ο λόγος….και όπως όλοι γνωρίζουμε εμείς οι ορειβάτες, αυτά έχουν τα extreme sports, που αγαπούμε και επιδιδόμαστε σ’ αυτά….Έχουν αγωνίες και απίστευτες ταλαιπωρίες και πολλά απρόβλεπτα…. Αλλά αυτά μας αρέσουν…αν θέλαμε θαλπωρή και προδέρμ…θα καθόμασταν στα αυγά μας… η στα πολυτελή ξενοδοχεία η θα πηγαίναμε στα spa για χαλάρωση και όχι στα βουνά για ξεπάτωμα…..Έχει η ορειβασία και λίγο μαζοχισμό μέσα της…Μας αρέσει η ταλαιπωρία….βρε αδελφέ….Πως να το κάνουμε…

Τέλος πάντων, όπως όλα στην ζωή έχουν ένα τέλος, κάποτε τελείωσε και το μαρτύριό μας ….και κατά τις επτά η ώρα ήμασταν πίσω στο καταφύγιο, όπου μας περίμενε η ζεστή φασολάδα με τα καπνιστά λουκάνικα και παιδάκια καθώς και λάχανο σαλάτα. Εδώ  βγάλαμε τα βρεγμένα μας…ήπιαμε τα ζεστά μας τσάγια και αφού φάγαμε και καρδαμώσαμε, ήμασταν έτοιμοι για την κατάβαση στο λεωφορείο. Άλλη μιάμιση ώρα περπάτημα μέσα στην νύχτα και να χιονίζει συνέχεια….Αυτό όμως δεν μας φάνηκε τίποτα….

Τρώγοντας βέβαια την φασολάδα, η Πόπη, όπως και όλοι μας, αντιληφθήκαμε ότι το φαί που μας πρόσφεραν δεν ήταν αντάξιο των χρημάτων  που πληρώσαμε και άρχισε να διαμαρτύρεται έντονα….Έγινε μια μικρή φασαρία και οι άνθρωποι του καταφυγίου είπανε ότι αυτοί αυτά προσφέρουν σε όλους στο καταφύγιο και ότι δεν πήραν αυτοί τα 9 ευρώ που πληρώσαμε εμείς. Ήταν ολοφάνερο ότι ο κ. Γκόργκι, έβγαλε κάποια χρήματα και από αυτήν την υπόθεση….Με γειά του  με χαρά του, λέμε εμείς στον τόπο μου. Μαγγιά του λένε σε άλλα μέρη….

Τέλος πάντων τελείωσαν όλα αυτά και κάποτε….μπήκαμε στο λεωφορείο και γυρίσαμε πανευτυχείς στην «Τεούτα» που μας φάνηκε «παλάτι»….

Η συγκάτοικος έλλειπε, ήταν στο Κότορ και έπινε τα ποτά της… Είχε μια αδυναμία στα τοπικά λικεράκια το κορίτσι….Την πεθύμησα πολύ….νάναι καλά όπου βρίσκεται…

Ευτυχώς ήταν αναμμένο το καλοριφέρ, έκανα ένα μπάνιο και την έπεσα για ύπνο, καθώς ήμουνα πεθαμένη από την κούραση. Το φαγητό του ξενοδοχείου, μας το δώσανε σε πακέτο γιατί ήταν αδύνατο να κατεβούμε στο εστιατόριο.

Την επόμενη μέρα η επιστροφή στα Σκόπια ήταν δυσκολότερη εξ’ αιτίας του χιονιού που είχε πέσει.

Πρωί- πρωί επισκεφτήκαμε, για μια ώρα περίπου το Κότορ, όπου ξεχυθήκαμε στα καντούνια του και θαυμάσαμε τις πολλές και περίφημες εκκλησίες, όπως τον Αγ, Τρύφωνα, τον Αγ. Νικόλαο κ.α και τις κατοικίες στην παλιά πόλη, με τα περίφημα μπαράκια και φαγάδικα . Ο Αχιλλέας, γρήγορος καθώς είναι, πρόλαβε και ανέβηκε στο κάστρο με τα 1460 σκαλοπάτια και απόλαυσε την πόλη και το φιόρδ με τα περίχωρα από κάτω. Εδώ ήπιαμε και τον ωραιότερο καφέ στο Μαυροβούνιο.

Η παλιά πόλη του Κότορ είναι μεσαιωνική και περιβάλλεται από ψηλά, καλοφτιαγμένα τείχη, που εκτείνονται μέχρι το κάστρο του Αγ. Ιωάννου που βρίσκεται στο βουνό που δεσπόζει πάνω από την πόλη.

Μπροστά από το Κότορ υπάρχουν δυο νησάκια, γραφικότατα που πάνω τους φιλοξενούν εκκλησίες από τις οποίες πήραν και τα ονόματά τους,  του Αγ. Γεωργίου, το ένα και της Παναγίας του Βράχου το άλλο. Το δεύτερο είναι τεχνητό νησί και δημιουργήθηκε με πέτρες που μεταφέρθηκαν και προστέθηκαν σε υπάρχοντα βράχο, όπου κατά την παράδοση βρέθηκε μια εικόνα της Παναγίας.

Έξω από το κάστρο, είπα να αγοράσω έναν οδηγό του Μαυροβουνίου και όσο να μου δώσει τα ρέστα από  το 20ευρο, ο φίλος Μαυροβούνιος, (17,30 κόστιζε το έντυπο), πέρασε ένα δεκάλεπτο…..Ξουράφι ο τύπος….και όλοι σχεδόν είχαν μπει στο λεωφορείο και όσο εγώ του φώναζα να κάνει γρήγορα, τόσο αυτός τα έχανε περισσότερο…Είχαμε πολύ πλάκα!….Επιτέλους βρήκε τα ρέστα κάποια στιγμή ο τύπος και τους πρόλαβα… Φανταστείτε να μην είχαν και το ευρώ σαν νόμισμά τους…

Είχα ακουστά ότι οι Μαυροβούνιοι είναι λίγο «τα ζώα μου αργά», αλλά με την περίπτωση που μου έλαχε  το διαπίστωσα ιδίοις όμμασι. Άκουσα επίσης ότι κυκλοφορούν ανέκδοτα για αυτούς, παρόμοια με αυτά που κυκλοφορούν εδώ για τους Πόντιους. Πρέπει να είναι της ιδίας νοοτροπίας, έτσι ντόμπροι και αγαθοί με την καλή έννοια …βέβαια .

Στην συνέχεια, προχωρώντας προς την Αλβανία θαυμάσαμε τα δαντελωτά ακρογιάλια του Μαυροβουνίου και τις παραλιακές, πολύ τουριστικές πόλεις,  Μπούντβα, με το εξωτικό νησάκι Αγ. Στέφανο, το Πέτροβακ, το Μπάρ και το Ούλτσινι.

Και εδώ θα συμφωνήσω απόλυτα με την Μαυροβούνια  ποιήτρια που έγραψε τους παρακάτω στίχους, για να υμνήσει την ομορφιά της πατρίδας της «Απορώ πως ο Ήλιος μπορεί να δύσει, όταν πουθενά αλλού δεν μπορεί να συναντήσει τέτοια ομορφιά».

Και τώρα δράττομαι της ευκαιρίας να σας πω δυο λόγια για το Μαυροβούνιο, που είναι μια πολύ μικρή χώρα αλλά με σπάνια και αλησμόνητη ομορφιά. Έχει έκταση 13.800 τετρ. Χιλ και πληθυσμό 620.000 κατοίκους. Έχει περίπου 300 χιλ. εκπληκτικές δαντελωτές παραλίες και γύρω στις 70 κορυφές πάνω από 2.000 μ. Με το όνομα αυτό αναφέρεται από τον 14ο αιώνα και το οφείλει στα «μαύρα» δάση που σκεπάζουν μεγάλα κομμάτια του βουνού Lovcen. Πέρασαν και από δω οι Έλληνες, οι ρωμαίοι, οι Βυζαντινοί, οι Σλάβοι, οι Βενετοί και οι Τούρκοι και άφησαν όλοι τα ίχνη τους.

Η χώρα είναι πλούσια σε λίμνες, με μεγαλύτερη την λίμνη Σκόδρα και ακολουθούν η Σας, η Πλάβσκο, η Πίβσκο και η βαθύτερη, η Μαύρη Λίμνη που βρίσκεται στο Ντούρμιτορ, που είναι το μεγαλύτερο από τα τρία Εθνικά  Πάρκα της χώρας. Στο Ντούρμιτορ   υπάρχει και το δεύτερο στον κόσμο, μετά το Γκράντ Κάνιον της Αμερικής, φαράγγι, το φαράγγι του ποταμού Τάρα, με πανύψηλα βράχια, ύψους 1300 μ.  Έχει και πολλά ποτάμια, τα μεγαλύτερα είναι  ο Τάρα, ο Πίβα, ο Λίμ, ο Ζέτα και ο Μοράτσα.

Μπαίνοντας στην Αλβανία συναντήσαμε πολλά χιόνια και μπαίνοντας στα Σκόπια, η κατάσταση έγινε χειρότερη, λόγω του ότι νύχτωσε και τα χιόνια ήταν παγωμένα, οπότε η οδήγηση ήταν προβληματική….Τέλος πάντων, κατά τις δέκα η ώρα φθάσαμε στο ξενοδοχείο «Μόλικα», όπου μας περίμεναν με ωραιότατα φαγητά και με ζωντανή μουσική…Και αφού φάγαμε, το ρίξαμε στο γλέντι, και επειδή η ορχήστρα έπρεπε να φύγει, κάποια παρέα συνεχίσαμε μόνοι μας στο σαλόνι έως αργά. Τραγουδούσαμε και χορεύαμε μόνοι μας…μούρλα που μας δέρνει…

Έτσι τελείωσε η εξόρμησή μας αυτή στο Μαυροβούνιο, με χαρά και χορό, όπως είχε αρχίσει και πλουσιότεροι σε εμπειρίες και γνώσεις, επιστρέψαμε στα σπίτια μας, καθώς είχαμε και μια ήρεμη και ανεμπόδιστη επιστροφή…