ΠΟΝΤΟΣ ΜΕ ΦΥΛΗ
12-8με 26-8 2014-11-08
Ένα ταξίδι ορειβατικό, περιηγητικό και προσκύνημα στις πανάρχαιες κοιτίδες του Ποντιακού Ελληνισμού, πραγματοποίησε ο Επος-Φυλής, τον περασμένο Αύγουστο, στον πανέμορφο πλην… μαρτυρικό… Πόντο.
Ήμασταν 41 ορειβάτες και πεζοπόροι με αρχηγό την κ. Πόπη.
Τοπικός ξεναγός, ο Γιάννης από την Αντιόχεια… την πόλη της πρώτης χριστιανικής εκκλησίας…
Απόγευμα της 12ης Αυγούστου, φτάσαμε αεροπορικώς στο Ερζερούμ, μέσω Κωνσταντινούπολης.
Η πόλη είναι κτισμένη σε οροπέδιο, στα (1.856μ.), περιβάλλεται από ψηλά βουνά, με χαμηλή βλάστηση και έχει 400.000χιλ. κατοίκους.
Κατοικήθηκε από την εποχή των Χετταίων και επί ρωμαιοκρατίας υπήρχε εδώ η πόλη Ερζέν. Αργότερα οι βυζαντινοί, έκτισαν εδώ, την Θεοδοσιούπολη.
Η πόλη άλλαξε πολλές φορές χέρια, λόγω της στρατηγικής της θέσης…
Ερζερούμ στα τουρκικά σημαίνει η «χώρα των ρούμ» δηλαδή των ρωμαίων (ρωμιών) που είχαν εκχριστιανισθεί.
Η πρώτη εντύπωση απ’ την πόλη, κακή… μια φτωχή και άσχημη πόλη… σ’ ένα απέραντο οροπέδιο, χωρίς ίχνος πρασινάδας…
Οι κάτοικοι στην πλειονότητα είναι τούρκοι, ένα 30% Κούρδοι και λίγοι Αρμένιοι. Το γεγονός αυτό δικαιολογεί την έντονη παρουσία του τουρκικού στρατού στην πόλη.
Την Τετάρτη ξεναγηθήκαμε στο Ερζουρούμ, που διαθέτει μερικά απ’ τα λαμπρότερα μνημεία της Ανατολίας
Το πρώτο είναι το Γιακουτιέ μεντρεσέ (ιεροδιδασκαλείο), κτισμένο το 1310, με σκεπαστή αυλή.
Η πρόσοψή του αποτελεί δείγμα της σελτζούκικης διακοσμητικής τέχνης, με γεωμετρικά μοτίβα και γλυπτά που απεικονίζουν φυτά και ζώα.
Ο μιναρές είναι διακοσμημένος με υαλότουβλα και αντανακλά τις ακτίνες του ήλιου με εντυπωσιακό τρόπο. Σήμερα στεγάζει το Εθνογραφικό Μουσείο.
Δίπλα του βρίσκεται, το Λαλά πασά τζαμί, πιθανόν έργο του αρχιτέκτονα Μιμάρ Σινάν.
Στη συνέχεια επίσκεψη στο πιο παλιό τζαμί στην πόλη, το Ουλού Ατάμπεη, το οποίο είναι εξαιρετικής αρχιτεκτονικής, καθώς είναι κτισμένο με πρωτοποριακό για την εποχή του αντισεισμικό τρόπο…(οι κολώνες του δεν είναι ευθυγραμμισμένες…)
Δίπλα του βρίσκεται, το Τσιφτέ Μιναρελί, τζαμί των δίδυμων μιναρέδων, το μεγαλύτερο μουσουλμανικό ιεροσπουδαστήριο στην Ανατολή.
Κατόπιν ξενάγηση στο Κάστρο της πόλης, έργο του Θεοδοσίου, όπου το τζαμί και ο πύργος του ρολογιο .
Σε μικρή απόσταση απ’ το Κάστρο, υπάρχουν τρείς «κουμπέδες», στρογγυλά κωνικά κτίσματα, τάφοι σελτζούκων ηγετών.
Κατόπιν επισκεφτήκαμε την κλειστή αγορά, Τασχάν Ρουστέμ Πασά, και το εντυπωσιακό μνημείο του Κεμάλ Ατατούρκ.
Το απόγευμα, πεζοπορία, από Ντουμλούμπαμπα, στο Ακdag (Λευκό βουνό 2.300), μέχρι τις πηγές του Καράσου ποταμού, παραπόταμου του Ευφράτη, με ντόπιο οδηγό, ονόματι Αμπντουλάχ.
Η πορεία, εύκολη και όμορφη, ιδιαίτερα ψηλά, όπου υπήρχε εντυπωσιακός καταρράχτης και απόκρημνα βράχια.
Είχε νυχτώσει… όταν επιστρέψαμε στο χωριό, Κιργκιοζέ, όπου μας υποδέχτηκαν με εγκάρδιες… εκδηλώσεις, οι αδελφές του οδηγού.
Την Πέμπτη, αναχώρηση για Κάρς… στάση στο χωριό Ulιca, όπου στο χαμάμ, απολαύσαμε… το πρώτο οθωμανικό λουτρό…
Στο Καρς, φτάσαμε το μεσημέρι. Εντυπωσιακό το Κάστρο, πάνω σε λόφο, είδαμε την, ρώσικη και την αρμένικη εκκλησία, που λειτουργούν ως τζαμιά και πολλά αρχοντικά... διάσπαρτα στην πόλη. Τον 10ο αιώνα ήταν πρωτεύουσα της Αρμενίας.
Στο χωριό Σαρίκαμις, υπάρχει μνημείο Πεσόντων στο Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου έχασαν την ζωή τους από το κρύο… και όχι σε μάχες, 90.000 χιλ. τούρκοι στρατιώτες, μεταξύ αυτών και πολλοί Έλληνες, καθώς η Γερμανία έπεισε… την Τουρκία να στείλει στρατό στο Καρς, χειμώνα καιρό… για να διασπάσει τις ρώσικες δυνάμεις, επειδή σκόπευε να εισβάλλει στη Ρωσία…
Το γεγονός αυτό, ήλθε στο φώς αργά!… μετά από 100 χρόνια…
Λαοί… τέτοια «παιγνίδια».. παίζονται, στις πλάτες… σας, από τις εκάστοτε «Μεγάλες Δυνάμεις» …
Αμέσως μετά αναχώρηση για την παλιά αρμένικη πόλη Ανί.
Το Ανί, είναι μια ερειπωμένη, μεσαιωνική πόλη, στα σύνορα, Τουρκίας και Αρμενίας.
Αποκαλείται «η πόλη με τις 1001 εκκλησιές» και «η πόλη με τις σαράντα πύλες», ήταν σταυροδρόμι εμπορικών δρόμων, και πρωτεύουσα του αρμενικού βασιλείου των Bagratuni.
Τα θρησκευτικά μνημεία, τα παλάτια και οι οχυρώσεις, θεωρούνται από τις καλύτερες κατασκευές, από τεχνική και αισθητική πλευρά στον κόσμο.
Η πόλη έχει σχήμα τριγωνικό και είναι κτισμένη σε καταπληκτική… φυσικά οχυρωμένη τοποθεσία… Στα ανατολικά της προστατεύετε από βαθύ, εντυπωσιακό, φαράγγι, με ποτάμι και από τα δυτικά, από βαθειά εύφορη κοιλάδα.
Στην κεντρική είσοδο του Κάστρου, δεσπόζει το λιοντάρι, σύμβολο της πόλης…
Ξεναγηθήκαμε στις καταπληκτικές εκκλησιές της, τον μεγαλοπρεπή, καθεδρικό ναό της Παναγίας, την εκκλησία του Αγ. Γρηγορίου- Τιγράν Χονέντς, στο τζαμί, στην εκπληκτική Αγορά της και στα παλάτια της …
Επιστροφή στο Κάρς και… έως ότου φτάσουμε στο Σαβσάτ, ακολούθησε ένας «γολγοθάς»… καθώς είχε νυχτώσει, ήμασταν σε βουνά και ο δρόμος ήταν όλο «φουρκέτες»…
Στο Σαβσάτ, όμορφο ορεινό θέρετρο, μείναμε σε πολύ περιποιημένο ξενοδοχείο και φάγαμε νόστιμα σπιτικά φαγητά…
Την Παρασκευή, νωρίς το πρωί αναχώρηση για την λίμνη Καραγκιόλ.
Η λίμνη μαγευτική… με πυκνά πευκοδάση, που φιλοξενούν αρκούδες, αγριογούρουνα, ελάφια και αλεπούδες...
Από τη λίμνη πήραμε το μονοπάτι και μετά από κάμποσες ώρες φτάσαμε σ’ ένα μαγευτικό… λιβάδι (παρχάρι), όπου υπήρχε εγκαταλειμμένος κτηνοτροφικός οικισμός, στη ρίζα καταπράσινου βουνού… Ούτε ένα κοπάδι δεν υπήρχε στο λιβάδι!..
Εδώ μας προσφέρθηκε κολατσιό… τυρόπιτες, πατατόπιτες και αϊράνι…
Η επιστροφή έγινε από άλλη μεριά και η όλη πορεία, κράτησε 6 ώρες περίπου…
Κατεβαίνοντας, στάση, σε εντυπωσιακό, ερειπωμένο αρμενικό ναό και συνεχίσαμε για Γιουσούφελι, όπου φτάσαμε τα μεσάνυχτα, μετά από ένα κοπιαστικό… και ατέλειωτο ταξίδι… περνώντας εκατοντάδες τούνελ….
Στην περιοχή αυτή έγινε ένα μεγάλο φράγμα, το τρίτο παγκοσμίως… μπράβο στον Ερντογάν… και δουλεύανε πυρετωδώς, ως τα μεσάνυχτα…
Ενώ εμείς πάμε συνεχώς πίσω… η Τουρκία τρέχει… με ταχύτητα… μπροστά… μπράβο μας!…
Το Σάββατο το πρωί, με minibus, με τον ορειβατικό εξοπλισμό μας, προωθηθήκαμε στο χωριό Μερεντέτ,(Olgulnar) στα τούρκικα, που σημαίνει «λουλουδότοπος», παλιά, αρμένικο χωριό, απ’ όπου ξεκινήσαμε την πορεία μας.
Εδώ συναντηθήκαμε με τους οδηγούς βουνού, φορτώσαμε τα μεγάλα σακίδια σε μουλάρια και με σακίδιο ημέρας, πήραμε το μονοπάτι για το οροπέδιο Ντιλμπερντουζού, στα 2.840μ, όπου φτάσαμε μετά από ένα τρίωρο περίπου…
Η κατασκήνωση, σε ειδυλλιακή τοποθεσία, ήταν ήδη στημένη και μας περίμενε… Στο χώρο υπήρχε βρύση και τουαλέτες. οδηγοί μας, ο Γκιοκάν και η Ρουκιέ…
Φάγαμε νωρίς και πέσαμε για ύπνο, καθώς προβλέπονταν έγερση στις 3 η ώρα…
Κατά τις 3.30 το πρωί της Κυριακής, ξεκινήσαμε με φακό κεφαλής, για ανάβαση στην κορφή Κατσκάρ.
Με το φώς του ήλιου, φτάσαμε στην πανέμορφη λίμνη, Deniz–Gioluστα 3.435μ. που περιβάλλεται από ψηλά απόκρημνα βράχια. Μια ανάσα… στη λίμνη, φωτογραφίες και βούρ… για την κορυφή.
Ανηφορίζοντας, βλέπαμε στα αριστερά, ένα υπόλοιπο… παγετώνα… Στα 3.650 υπάρχει ένα σημείο, που θέλει λίγη προσοχή…
Και κατά τις 10 η ώρα να’ μαστε στην κορυφή στα 3.937μ., όπου χαρές και πανηγύρια… Φωτογραφηθήκαμε… ομαδικώς και κατά μόνας… και η Πόπη έγραψε κάτι… στο βιβλίο της κορφής. Άλλες δυο λίμνες, υπήρχαν, στην άλλη μεριά της οροσειράς.
Η θέα στις ατέλειωτες γύρω κορυφές, παγετώνες και λίμνες, μας αποζημίωσε θαρρώ… με το παραπάνω…
Η κατάβαση έγινε απ’ τα ίδια και η όλη προσπάθεια κράτησε περί τις δέκα ώρες.
Η πεζοπορική ομάδα, ανέβηκε χαλαρά… μέχρι την λίμνη, κάποιοι κολύμπησαν, άλλοι περπάτησαν στις όχθες της, απόλαυσαν την θέα τριγύρω και κατέβηκαν στην κατασκήνωση.
Την Δευτέρα το πρωί, κατεβήκαμε στο χωριό Μερεντέτ.
Ξεκούραση σε μαγαζί του χωριού, όπου απολαύσαμε το ωραιότερο αϊράνι…
Και αμέσως μετά πήραμε το μονοπάτι, που διασχίζει όμορφη κοιλάδα, με πολλά νερά, που μας έβγαλε στο πέρασμα Ναλετλεμέ, στα 2450μ., διασχίζοντας αλπικά υψίπεδα, με εξαιρετική θέα.
Κατηφορίζοντας, φτάσαμε στην πανέμορφη και εντυπωσιακή λίμνη Καραντενίζ- Γκιολού, στα 2.840μ., ώρες πορείας 7.
Εδώ, κάποιοι κολυμπήσαμε… και βγήκαμε κατεψυγμένοι… φορέσαμε όλα τα ρούχα μας… και μετά από ώρες ήρθαμε στα ίσια μας…
Την Τρίτη, από την λίμνη, πήραμε το ανηφορικό μονοπάτι, που βγάζει σε οροπέδιο ειδυλλιακό… με δύο λίμνες, και ξεδιπλώνει μπροστά μας όλο το μεγαλείο της οροσειράς.
Από εδώ, κάποιοι… συνεχίσαμε την πορεία μας προς το χωριό Καβρόν, ένα ορεινό μεγάλο χωριό, κτισμένο σε κοιλάδα, στις όχθες ποταμού, με αρκετό κόσμο και μαγαζιά.
Εδώ φάγαμε τοπικά φαγητά και χορέψαμε… ποντιακά…
Στην ταβέρνα, είδαμε ηλικιωμένη γυναίκα, με παραδοσιακή φορεσιά, να πλέκει μάλλινες κάλτσες, με αριστοτεχνικό τρόπο και πολύ γούστο… Γυναίκες που δουλεύουν… μέχρι να βγει η ψυχή τους…
Κατά την επιστροφή, μας έπιασε μια βροχούλα… που δεν έλεγε να σταματήσει, και θαρρώ πως συνέχισε με διακοπές… ως το πρωί.
Την Τετάρτη το πρωί, κατηφορίσαμε προς στο Ασαγί Τσαϊμακτσούρ, όπου μας περίμεναν τα μινιμπάς, που μας έφεραν στο Αϊντέρ.
Το Αϊντέρ είναι πανέμορφο ορεινό θέρετρο, κτισμένο, σε κοιλάδα με απόκρημνες, δασωμένες όχθες, έναν περίφημο.. καταρράκτη, «τη νύφη»… ωραιότατες εξοχικές κατοικίες, πολλά μαγαζιά, πολύ κόσμο και πολυτελέστατο χαμάμ, όπου ξεκουράσαμε τα ταλαιπωρημένα μας κορμιά…
Κάναμε μια πρώτη βόλτα στον κεντρικό δρόμο, όπου τα καλαμπόκια, τα μέλια, τα τυριά και οι «κισλεμέδες»( τυρόπιτες, σπανακόπιτες, πατατόπιτες)… είχαν την τιμητική τους…
Οικογενειακές… προσοδοφόρες επιχειρήσεις… είχαν στήσει επί τάπητος το σοφρά και τον πλάστη και έκαναν «χρυσές... δουλειές…
Γενικά στην πόλη επικρατούσε εορταστική ατμόσφαιρα και υπήρχε πολύς κόσμος… Ήταν «γιορτή Μελιού»…
Ερχόμενοι δε, είδαμε πάμπολλα μελίσσια, ψηλά, σε ξύλινες σκαλωσιές… για να μην τα τρώνε οι αρκούδες…
Την Πέμπτη, ράφτιγκ στον ποταμό «Φουρτούνα» που διασχίζει μια καταπράσινη κοιλάδα. Ήταν μια μοναδική εμπειρία… Παντού φυτείες τσαγιού και κόσμος… κυρίως γυναίκες, που μάζευαν τσάϊ… ήταν η εποχή της συγκομιδής.
Εν συνεχεία επίσκεψη στην κωμόπολη Τσαμλιχεμσίν, όπου ξαμολυθήκαμε … για ψώνια…
Εδώ είχαμε μια απροσδόκητη, ευχάριστη αλλά και λυπητερή συνάμα… έκπληξη.
Ήμασταν στην ουρά, με τον Ανδρέα… σε ΑΤΜ και πλησιάζει ένας ηλικιωμένος άνδρας και μου λέει … «Πως σε λένε?» «Λεμονιά» του λέω απορημένη και ξαφνιασμένη… «Μπενίμ Αλή» (εμένα Αλή), και μου πιάνει το χέρι και το φιλούσε συγκινημένος… και πλησιάζοντας… μου ψιθύρισε στ’ αυτί… «η μάνα μου ήταν ρούμ(ρωμιά).
Προσπάθησε να πει κάτι ακόμα… αλλά λόγω συγκίνησης… δεν μπόρεσε… και ύστερα αγκαλιαστήκαμε… φιληθήκαμε… και δάκρυα… άρχισαν να τρέχουν απ’ τα μάτια μας…
Άραγε… πόσες χιλιάδες Αλήδες… να υπάρχουν στην γείτονα χώρα?...
Ακολούθησε επίσκεψη στο βυζαντινό κάστρο Ζιλ Καλέ, σκαρφαλωμένο, στις απότομες πλαγιές του Εθνικού Πάρκου Κατσκάρ, σε πανέμορφη περιοχή, πάνω στο δρόμο του μεταξιού…
Και αμέσως μετά πήραμε το δρόμο για Τσάγιελι και Ρίζε, όπου υπάρχουν απέραντες φυτείες τσαγιού. Εδώ καλλιεργείται, το εξαιρετικά αρωματικό τσάϊ της Τουρκίας… το εθνικό ρόφημα της…χώρας
Στο Ρίζε έκανε αφόρητη ζέστη… Φάγαμε σε παραθαλάσσιο εστιατόριο, κάτω από τεράστια πλατάνια… και στην συνέχεια ξεναγηθήκαμε στο Caycur, το Ινστιτούτο Τσαγιού της Τουρκίας.
Καθ’ οδόν και άλλη στάση στο ΤΕΚΠΑ, ένα μεγάλο κατάστημα, όπου πωλούνται ρούχα, και είδη σπιτιού, φτιαγμένα από τις ίνες της ινδική κάναβις… πολύ υγιεινά…
Και μετά ανηφορίσαμε προς στην λίμνη Uzungol και την ομώνυμη πολίχνη, κτισμένη, στις όχθες της.. Δημοφιλής τουριστικός προορισμός για τούρκους αλλά κυρίως για Άραβες λεφτάδες…
Εδώ μείναμε σε πολυτελέστατο ξενοδοχείο, ψηλά στο βουνό..
Το φαγητό ήταν πολύ καλό και η βραδιά έκλεισε με «τικ» και «κότσαρι», με κεμετζέ, από ντόπιο λυράρη.
Την Παρασκευή, με το φως της μέρας, κατεβαίνοντας προς την λίμνη, εάν δεν ήταν τα τζαμιά… θα πίστευες ότι ήσουν στην Ελβετία…
Εδώ δεν ευδοκίμησε η πεζοπορική εξόρμηση… και άλλοι πήγαν για καφέ… και άλλοι περπάτησαν κατά παρέες.. χωρίς προορισμό…
Στο «καφέ», οι σερβιτόροι μιλούσαν, λίγο ποντιακά… και σε παραδοσιακό μαγαζί, κάποιος από παρέα ηλικιωμένων, προσπάθησε να μας πει κάτι… «Μπαμπά μ», «Μάνα μ»… αλλά δυσκολεύονταν…
Εν τω μεταξύ.. ο ιμάμης καλούσε τους πιστούς… σε προσευχή, οπότε η παρέα… σηκώθηκε και κατευθύνθηκε προς το τζαμί…
Ήταν προφανώς… απ’ τους πόντιους, τους αποκαλούμενους «κλωστούς»… που είχαν αλλαξοπιστήσει…
Κατά το μεσημέρι, στο δρόμο για τα Σούρμενα, επισκεφτήκαμε ένα υπέροχο αρχοντικό, το κονάκι Μεμίς Αγά, με ξυλόγλυπτες πόρτες, σκαλιστά ταβάνια, καφασωτά παράθυρα και περίτεχνα τζάκια.
Συνεχίσαμε προς την Τραπεζούντα, την θρυλική πρωτεύουσα των Κομνηνών αυτοκρατόρων.
Η Τραπεζούντα είναι κτισμένη, πάνω σε ένα τραπεζοειδή βράχο, στις υπώρειες του όρους Μίθριου. Ιδρύθηκε το 756 π. Χ από κατοίκους της Σινώπης, ως εμπορικός σταθμός των πλοίων, που διέσχιζαν τον Εύξεινο Πόντο.
Αργότερα κατακτήθηκε από Πέρσες, τον Μέγα Αλέξανδρο, ρωμαίους, Γότθους, βυζαντινούς, ( Κάστρο και υδραγωγείο, κτίστηκαν από τον Ιουστινιανό), και από τους Σελτζούκους.
Μετά την κατάλυση της Πόλης από τους Φράγκους το 1204, οι Κομνηνοί ίδρυσαν την αυτοκρατορία του Πόντου, με πρωτεύουσα την Τραπεζούντα, η οποία καταλύθηκε απ’ τους Οθωμανούς το 1461.
Ξενάγηση στη θερινή έπαυλη του τραπεζίτη Καπαγιαννίδη στο λόφο Σοούκ Σου (Κρυονέρι), που σήμερα ονομάζεται Ατατούρκ Κιόσκ,
Πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών… η Τραπεζούντα, από τις πέντε τράπεζες που είχε, οι τέσσερεις ήταν σε ελληνικά χέρια.
Επίσης ξεναγηθήκαμε και στην οικία του επίσης τραπεζίτη Κωστάκη Θεοφύλακτου, κτίσμα του 20ου αιώνα, σήμερα μουσείο.
Η οικία σώζεται σε εξαιρετική κατάσταση . Όλο το κτήριο είναι πολυτελέστατα διακοσμημένο, με ζωγραφισμένους τοίχους και οροφές και με αυθεντικά έπιπλα εποχής.
Επίσης ξεναγηθήκαμε στην Αγ. Σοφία, που κτίστηκε από τον αυτοκράτορα Μανουήλ Α΄ τον Κομνηνό και εδώ στέφονταν αυτοκράτορες οι Κομνηνοί. Έχει εξαιρετικές τοιχογραφίες. Σήμερα λειτουργεί ως τζαμί.
Επίσης την εκκλησία του Αγ. Ευγενίου, η Γενί Τσούμα τζαμί, σήμερα, προστάτη της πόλης, κτίσμα του 13ου αιώνα.
Είδαμε το Φροντιστήριον της Τραπεζούντας, που σήμερα συνεχίζει να λειτουργεί αλλά βγάζει τούρκους δασκάλους…
Το Σάββατο επίσκεψη στη Μονή Σουμελά, μνημείο προστατευόμενο από την Unesco, σύμβολο επί 16 αιώνες του ελληνικού πολιτισμού.
Το μοναστήρι ιδρύθηκε τον 4ο αιώνα, στο όρος Μελά, απ’ όπου πήρε και το όνομά του, από τους μοναχούς Βαρνάβα και Σωφρόνιο, μετά από αποκάλυψη της Παναγίας, και είναι λαξευμένο σε βράχο, ύψους 1.300μ. Την εικόνα της, εικονογράφησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς.
Το μοναστήρι είναι κτισμένο σε τοποθεσία, απείρου φυσικού κάλλους, στην κοιλάδα της Μάτσκας, με πλούσια βλάστηση, και ποτάμι, μέσα στο πάρκο Φύσης Altindere.
Οι πιο σημαντικοί προστάτες της ήταν ο Αλέξιος Κομνηνός και ο Βαγιαζίτ ο Β΄. Χάρη στα προνόμια που διέθετε, αναδείχτηκε σε μεγάλο θρησκευτικό και εθνικό κέντρο.
Οι τελευταίοι μοναχοί το εγκατέλειψαν το 1923, αφού είχαν κρύψει τα κειμήλια, στο παρεκκλήσι της Αγ. Βαρβάρας.
Καταστράφηκε από πυρκαγιές και βανδάλους. Τα ιερά κειμήλια μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα από τον μοναχό Αμβρόσιο.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, οι τουρκικές αρχές, επισκεύασαν τα κτίρια της μονής και την μετέτρεψαν σε οργανωμένο αρχαιολογικό χώρο.
Μέσα στο ναό υπάρχουν πολλές τοιχογραφίες.
Στην οροφή διακρίνονται η Παναγία με τον Χριστό, ως πλατυτέρα των Ουρανών και ο Χριστός ως Παντοκράτωρ.
Στην μονή υπήρχε Βιβλιοθήκη, Τράπεζα και Αγίασμα, που στάζει ακόμα ψηλά απ’ τον βράχο…
Εντυπωσιακό επίσης είναι το υδραγωγείο της …
Το μοναστήρι λειτούργησε ξανά, το δεκαπενταύγουστο του 2010, μετά από 87 χρόνια…
Την ίδια μέρα, η Θεοδώρα, η Βαρβάρα και η Νίκη, πήγαν σε χωριό της περιοχής, το Ταντουρλούχ, και βρήκαν το σπίτι της γιαγιάς της Θεοδώρας… Τι συγκινητικό!...
Επίσης η Γεωργία, εδώ, βρήκε το σπίτι της γιαγιάς της…
Κατεβαίνοντας, στην Μάτσκα , ανηφορίσαμε για το πέρασμα της Ζύγανας.
Εδώ το τοπίο αλλάζει και σε πολλά σημεία, θυμίζει Αυστρία…
Μετά την Ζύγανα, ο δρόμος κατηφορίζει συνεχώς και το τοπίο αλλάζει… Τα πράσινα λιβάδια, διαδέχονται άγονα και τραχιά εδάφη, όπου τα δένδρα σπανίζουν…
Το πρώτο κεφαλοχώρι που συναντάμε είναι το Τορούλ, η Άρδασσα των Ελλήνων, με σήμα κατατεθέν… το παλιό μονότοξο πέτρινο γεφύρι.
Παλιότερα κατοικούνταν μόνο από Έλληνες, όπως και πολλά χωριά της περιοχής… Οι περισσότεροι, έφυγαν το 1918, ακολουθώντας τον ρώσικο στρατό.
Καθ ’οδόν λοξοδρομήσαμε, για επίσκεψη στο εντυπωσιακό σπήλαιο Καρατζά, σε απόκοσμη περιοχή... Διαθέτει πλουσιότατη διακόσμηση με έγχρωμους σταλακτίτες και σταλαγμίτες.
Συνεχίσαμε προς την Αργυρούπολη των Ελλήνων,( Gumushane,) και όσο πλησιάζαμε, το τοπίο γίνονταν πιο τραχύ και άγονο, με σταχτιά πετρώματα.
Ανηφορίσαμε προς την παλιά Αργυρούπολη, που βρίσκεται ψηλά… σε όμορφη τοποθεσία.
Εδώ είδαμε τα ερείπια… του μητροπολιτικού ναού του Άγ. Γεωργίου, του Φροντηστηρίου, εκκλησιών και σπιτιών.
Σε εντυπωσιακό ψηλό βράχο, στέκεται το βυζαντινό κάστρο της.
Η περιοχή της Αργυρούπολης, κατοικούνταν στην αρχαιότητα απ’ τους Χάλυβες και ονομάζονταν Χαλδία.
Οι κάτοικοί της ασχολούνταν κατά παράδοση, με την εξόρυξη των μεταλλευμάτων, που αφθονούν στην περιοχή.
Οι Κομνηνοί είχαν κτίσει πολλά κάστρα στην γύρω περιοχή …καθώς η Χαλδία ήταν σημαντική για αυτούς… Τα ορυχεία αργύρου, τους έδιναν την δυνατότητα να κόβουν ασημένια νομίσματα.
Η Αργυρούπολη, ιδρύθηκε, προκειμένου να στεγάσει τους χριστιανούς, έλληνες και αρμένιους, οι οποίοι είχαν αναλάβει, την εξόρυξη των μετάλλων, για τον σουλτάνο.
Η εκμετάλλευση των ορυχείων, έφερε μεγάλη ανάπτυξη στην πόλη, που έφτασε στο απόγειό της τον 17ο αιώνα.
Στις αρχές του 19ου αιώνα, τα ορυχεία έκλεισαν και οι μεταλλωρύχοι, μετανάστευσαν σε άλλες περιοχές, κυρίως στην Ρωσία.
Την Κυριακή, επίσκεψη στο Κάστρο της πόλης, στο Μπεζεστένι και στην πλατεία(Μεϊντάνι) Ατατούρκ Αλανί, κοντά στο λιμάνι, όπου δεσπόζει έφιππος ο Κεμμάλ, ο οποίος έχει «θεοποιηθεί»… Αυτός που έχει εξοντώσει, 1.500.000 Αρμένιους και 300.000 χιλ. Ποντίους στις αρχές του 20ου αιώνα.
Και το μεσημέρι αναχώρηση για Κερασούντα, παίρνοντας τον καινούριο παραλιακό δρόμο.
Καθ’ οδόν, βλέπαμε φιστίκια απλωμένα… η περιοχή φημίζεται γι’ αυτά, όπως και για τα κεράσια, απ’ όπου πήρε και το όνομα…
Το φουντούκι είναι το σύμβολο της πόλης.
Η Κερασούντα είναι μια ωραία πόλη 80.000χιλ. κατοίκων, χτισμένη αμφιθεατρικά, γύρω από ένα βράχο.
Στο βράχο υπάρχει Κάστρο, όπου είναι θαμένος, ο Τοπάλ Οσμάν, που κατάγονταν από εδώ.
Γύρω από την Κερασούντα αναπτύχθηκε ισχυρό τούρκικο αντάρτικο, με οπλαρχηγό τον Τοπάλ Οσμάν, που αφάνισε πολλούς Έλληνες...
Στους πρόποδες του βουνού, βρίσκεται η συνοικία Ζεϊτινλίκ, με πολλά ελληνικά σπίτια. Το ελληνικό Αρρεναγωγείο και το Παρθεναγωγείο, σε εξαιρετική κατάσταση, συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται ως σχολεία…
Επισκεφτήκαμε το μουσείο της πόλης που στεγάζεται στον παλιό ναό του Αγ. Νικολάου...
Γύρω απ’ την Κερασούντα υπάρχουν παραλίες… αλλά οι κάτοικοι προτιμούν να παραθερίζουν, στα παρχάρια, καθώς τις παραλίες τις χτυπά το κύμα.
Και προκειμένου να ελέγξουν την μανία των κυμάτων, οι τούρκοι κατασκευάζουν λιμενοβραχίονες, κάθετα στην ακτή… σε σχήμα Τ.
Στον Πόντο, είδαμε πολλές παραλίες, αλλά άδειες… Η Μαύρη θάλασσα (Karadeniz), δεν είναι ελκυστική… δεν έχει γαζάζιο χρώμα… και διαύγεια… όπως το Αιγαίο, αλλά ένα σκούρο γκρι χρώμα, εξ’ ου και το όνομα… και συνήθως είναι ταραγμένη… εξ’ ου, κατ’ εφημισμόν, βέβαια, ονομάστηκε Εύξεινος Πόντος.
Η επόμενη πόλη ήταν η Ορντού η Κωτύωρα, με 100.000 χιλ. κατοίκους.
Πληροφορίες γι’ αυτήν, έχουμε από τον Ξενοφώντα, καθώς οι Μύριοι, επιστρέφοντας από την Περσία, παρέμειναν εδώ για 45 μέρες.
Σήμερα, σώζεται η εκκλησία της Υπαπαντής,( πολιτιστικό κέντρο), λίγα ελληνικά σπίτια και το Πολυκάρπειο παρθεναγωγείο.
Το Εθνογραφικό μουσείο τη πόλης στεγάζεται στο αρχοντικό Πασάογλου.
Γύρω απ’ το Ορντού υπάρχουν αρκετές καλές παραλίες και παραθεριστικές κατοικίες.
Όμως οι περισσότεροι κάτοικοι, περνούν τα καλοκαίρια, σε κοντινά παρχάρια, όπως αυτό του Τσιάμπασι, γνωστό από το ποντιακό τραγούδι… «Εκάηκεν το Τσιάμπασιν και επέμναν τα ντουβάρια».
Μετά το Ορντού, υπάρχει ακρωτήριο, το YasunBurnu(Aκρωτήριο του Ιάσονα).
Εκεί, σύμφωνα με το μύθο, είχε αποβιβαστεί ο Ιάσονας, κατά την Αργοναυτική εκστρατεία και είχε κτίσει βωμό στους θεούς.
Προχωρώντας δυτικά, προσπεράσαμε τη Φάτσα (αρχαία Βαδισάνη) και την Ούνιε( την Οινόη), παραλιακές πόλεις...
Την Ούνιε, έκτισαν άποικοι απ’ την Οινόη της Αττικής, οχτώ αιώνες π. Χ.., και οι απόγονοί τους… μετά από 18 αιώνες αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στην Ελλάδα … «Έχει ο καιρός γυρίσματα…
Προσπερνώντας την κωμόπολη Τσαρσαμπά, φάγαμε σε εστιατόριο, πάνω στο δρόμο.
Στην είσοδο του κέντρου, υπήρχε άγαλμα Αμαζόνας.
Η περιοχή έχει ένδοξο παρελθόν… καθώς εδώ κατοικούσαν οι Αμαζόνες….
Το Τσαρσαμπά επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας, άνθησε οικονομικά, καθώς η γύρω πεδιάδα, αρδεύεται απ’ τον Ίρι ποταμό και είναι πολύ εύφορη.
Στις αρχές του 20ου αιώνα, εδώ κατοικούσαν πολλοί έλληνες, είχαν ισχυρή κοινότητα, εκκλησία, σχολεία και ήλεγχαν την οικονομία του τόπου.
Επόμενος προορισμός μας, η Αμάσεια, όπου φτάσαμε νύχτα…
Η πρώτη εντύπωση, εκπληκτική!..καθώς ο φωτισμός του Κάστρου, που άλλαζε συνεχώς από λευκό, σε κόκκινο και μπλέ, έδινε στην πόλη φαντασμαγορική… όψη.
Η πόλη βρίσκεται σε κοιλάδα, στενή, με απόκρημνες όχθες, που την διασχίζει, ο Ιρις ποταμός, στις όχθες του οποίου είναι κτισμένη, σε σχήμα V, ακολουθώντας την καμπύλη του ποταμού.
Είναι μια πανέμορφη, μαγευτική, ελκυστική, ήσυχη και καθαρή πόλη και αν δεν υπήρχαν τα τζαμιά… θα νόμιζες πως βρίσκεσαι σε μια ευρωπαϊκή πόλη…
Η Αμάσεια κατοικείται από τα τέλη της Νεολιθικής εποχής…
Κατοικήθηκε από Χετταίους, υποτάχθηκε στους Πέρσες, στον Μέγα Αλέξανδρο, οπότε και εξελληνίστηκε πλήρως και από το 300π.Χ έγινε πρωτεύουσα του βασιλείου του Πόντου, με πέρσες βασιλείς, πιο σημαντικός ο Μιθριδάτης ο Ευπάτορας .
Αυτή η περίοδος, είναι η πιο ένδοξη στην ιστορία της πόλης, καθώς εκτός από διοικητικό κέντρο αυτής, αποτέλεσε και τόπο ταφής, πολλών μελών της βασιλικής οικογένειας.
Οι τάφοι αυτών, είναι ορθογώνια ανοίγματα στους γρανιτένιους βράχους και βρίσκονται, λίγο ψηλότερα απ’ την ρωμέϊκη συνοικία, στο βουνό Χαρσενά.
Στην κορφή του βουνού, υπάρχει Κάστρο των ελληνιστικών χρόνων.
Η Αμάσεια είναι πατρίδα του γεωγράφου Στράβωνα.
Το Βασίλειο του Πόντου καταλήφθηκε από τους ρωμαίους, βυζαντινούς, Ντάνισμεντ, Σελτζούκους και οι Οθωμανούς.
Οι Τούρκοι κατακτητές, συναγωνίστηκαν, ποιός θα οικοδομήσει τα πιο λαμπρά τζαμιά, μεντρεσέδες, τουρμπέδες, αγορές και χαμάμ στην πόλη και την γύρω περιοχή.
Το αποτέλεσμα ήταν η πόλη να αποκτήσει χρώμα και εικόνα Ανατολής…
Έτσι κτίστηκαν στην πόλη πολλά τζαμιά, το πιο μεγάλο, κτίστηκε από τον Μπεγιαζίτ Β,΄ το 1485.
Πρόκειται για μεγάλο συγκρότημα, με τζαμί, μεντρεσέ, ιμαρέτ, και τουρμπέ. Στην αυλή του υπάρχει εντυπωσιακό συντριβάνι και ένας θεόρατος πλάτανος, 600 χρόνων, τον φύτεψε ο σουλτάνος…
Άλλα αξιόλοξα μνημεία είναι το Ρολόϊ, η Σκεπαστή Αγορά(Μπεζεστένι), το Αρχαιολογικό μουσείο και το Bimarhane, κτίσμα του 14ου αιώνα, που λειτούργησε ως νοσοκομείο, άσυλο και ιατρική σχολή.
Κάποιοι το επισκεφτήκαμε και μείναμε έκθαμβοι, από τις πρωτοποριακές μεθόδους θεραπείας και από τον πλήθος των ασθενειών, που θεραπεύονταν και των εργαλείων που χρησιμοποιούνταν.
Ένας σπουδαίος παραδοσιακός γιατρός της εποχής εκείνης ήταν ο Σαπουντίογλου, ο οποίος γνώριζε, βελονισμό, Αγιουρβέδα( παραδοσιακή ινδική ιατρική ) και είχε μελετήσει και Ιπποκράτη…
Κυρίως όμως θεράπευε με μουσική… μέθοδος, που και σήμερα έχει έλθει στο προσκήνιο.
Επίσης αρκετοί Οθωμανοί σουλτάνοι, αγαπούσαν την Αμάσεια, όπως ο Μπεγιαζίτ ο Β΄ και κάποιοι γεννήθηκαν εδώ.Οι προτομές τους, είναι στημένες, στο πάρκο, δίπλα στο ποτάμι.
Εδώ, πραγματικά αξίζει ... μια βόλτα δίπλα στο ποτάμι!.. Ο χώρος έχει διαμορφωθεί σε πάρκο, με καλαίσθητες βρύσες, παγκάκια και λουλούδια, υπάρχει καθαριότητα, όπως και σε όλη την πόλη, καθόλου φασαρία και πλήθος καταστημάτων, για όλες τις ανάγκες του κόσμου.
Δηλαδή, μια πόλη που μπορεί κανείς να ζήσει σαν άνθρωπος…
Μου άρεσε πάρα πολύ αυτή η πόλη, έμεινε.. μεσ’ την καρδιά μου… Θα μπορούσα να μείνω εδώ για πάντα…
Στη μια όχθη του ποταμού, ήταν η συνοικία, Ελλήνων και Αρμενίων και στην άλλη η μουσουλμανική.
Οι συνοικίες της πόλης, συνδέονται με πέντε γέφυρες, οι δυο, ρωμαϊκής εποχής, του Αδριανού.
Όλα τα παραδοσιακά σπίτια της ρωμαίϊκης συνοικίας, ανακαινίστηκαν και λειτουργούν σήμερα ως ξενώνες, εστιατόρια και καφέ.
Στην Αμάσεια λειτούργησαν, τα διαβόητα «Δικαστήρια της Ανεξαρτησίας» που, στο διάστημα 1921-1922, έστειλαν στην αγχόνη, στην κεντρική πλατεία, όλους τους πρόκριτους, του Πόντου και πολλούς χριστιανούς...
Φημίζεται για τα αρωματικά μήλα και γενικά για τα γεωργικά προϊόντα, κεράσια, βερίκοκα κ.α
Το βράδυ, βγήκαμε για διασκέδαση… σε μπαράκι με μουσική.
Εδώ είχαμε μια αναπάντεχη και ενδιαφέρουσα συνάντηση…. με έλληνες, αυστριακούς και σουηδούς σπουδαστές… Αυτοί βρίσκονταν εδώ, με το πρόγραμμα «ΕΡΑΜΣΟΥΣ» και ήταν κατενθουσιασμένοι… με την εδώ παραμονή τους και την φιλοξενία από τους τούρκους συναδέλφους τους.
Γίναμε όλοι μια παρέα, τα ήπιαμε… κουβεντιάσαμε… και τραγουδήσαμε... Και στις 12 η ώρα, το πρόγραμμα τελείωσε…
Απ’ ότι κατάλαβα… στην Τουρκία τηρούνται οι νόμοι… ενώ στη χώρα μας… γιόκ…
Την επόμενη μέρα ξεναγηθήκαμε στους τάφους των βασιλέων, στα τζαμιά, στην αγορά, σε μουσεία και το απόγευμα αναχωρήσαμε για την Σαμσούντα.
Η Σαμσούντα είναι η μεγαλύτερη πόλη της Μαύρης Θάλασσας, με πληθυσμό 460.000χιλ και ένα απ’ τα μεγαλύτερα λιμάνια αυτής.
Τον 8ο αιώνα π.Χ, Μιλήσιοι, ίδρυσαν εδώ την Αμισό. Και από το εις Αμισόν… με τα χρόνια… έγινε Σαμσόν , για όλους.
Η περιοχή κατοικήθηκε, από Χετταίους, Έλληνες, Πέρσες, Ρωμαίους, Βυζαντινούς, Άραβες, Σελτζούκους, Ντάνισμεντ και το 1413 από Οθωμανούς.
Στα μέσα του19ου αιώνα, η μοίρα της πόλης, άλλαξε ριζικά, καθώς το λιμάνι εκσυγχρονίστηκε και έγινε το μεγαλύτερο εξαγωγικό και εισαγωγικό λιμάνι της Μικράς Ασίας.
Έτσι, στις παραμονές του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Έλληνες αποτελούσαν την πλειονότητα του πληθυσμού και έλεγχαν την οικονομική ζωή του τόπου.
Διατηρούσαν πολλές εκκλησίες, πολλά σχολεία, φιλανθρωπικά, πολιτιστικά σωματεία, συλλόγους και εξέδιδαν και πολλές εφημερίδες.
Οι Έλληνες της Σαμσούντας , ήταν οι πρώτοι που αφανίστηκαν, με εκτοπίσεις, τα «τάγματα εργασίας» και τους «τσέτες». Όσοι επέζησαν… μετοίκησαν στην Ελλάδα.
Από τα ελάχιστα κτήρια, που παραπέμπουν στο ελληνικό παρελθόν είναι το Τσινέκειο Γυμνάσιο, το Δημαρχείο της πόλης, οι αποθήκες καπνού και αρκετές ιδιωτικές κατοικίες (αρχοντικά)… διάσπαρτα στην πόλη. Η Αγία Τριάδα… γκρεμίστηκε… και έγινε πάρκο…
Για τους Τούρκους, η Σαμσούντα, είναι η πόλη του Κεμάλ… καθώς από εδώ ξεκίνησε τον Αγώνα για την εκδίωξη των Μεγάλων Δυνάμεων και του Ελληνικού στρατού από την Μ. Ασία, στις 19 Μαίου του 1919.
Γι’ αυτό στην παραλία, στο σημείο που αποβιβάστηκε ο Κεμάλ, υπάρχει, το Μνημείο της Εθνικής Ανεξαρτησίας… και άγαλμά του…
Το βράδυ, κάναμε μια μεγάλη βόλτα στην παραλία της πόλης, που έχει μετατραπεί σ’ ένα τεράστιο πάρκο, πολύ περιποιημένο… με ταβέρνες, κέντρα διασκέδασης, με καλαίσθητα παγκάκια, με λουλούδια, πεντακάθαρο… όπου περνούν τα βράδια, ευχάριστα οι πολίτες της…
Και την Τρίτη… αποχαιρετίσαμε τον Πόντον, «τον πολλά έμορφον»… τον μαγευτικό… τον αλησμόνητον…