Βωβούσα – Μικρή Τούκα Ρόσα – Κουκουρούνζος – Μέτσοβο
ΒΩΒΟΥΣΑ- μικρή ΤΣΟΥΚΑ ΡΟΣΑ-ΚΟΥΚΟΥΡΟΥΤΖΟΣ-ΜΕΤΣΟΒΟ
3 με 6-1-2014
Ορεινός και άγονος τόπος η Ήπειρος… σπαρμένη με ψηλά βουνά, πλούσια σε δάση, κυρίως οξιάς, βελανιδιάς, «μαυρόπευκου» και έλατου, αλλά και με θεόρατους απόκρημνους βράχους, που ανάμεσά τους σχηματίζονται, χλοερές η δύσβατες κοιλάδες και εντυπωσιακά φαράγγια, όπως η «Βάλια Κάλντα», η κοιλάδα του Αώου, το φαράγγι του Βίκου κ α.
Στην Ήπειρο «περισσεύει»… η φτώχεια, η πέτρα, η ομορφιά και η αγάπη των κατοίκων προς τον γενέθλιο τόπο. Τόπος φτωχός… που ποτέ δεν μπορούσε να θρέψει τους κατοίκους του, γι’ αυτό ανέκαθεν οι ηπειρώτες αναγκάζονταν να μεταναστεύουν, σε άλλα μέρη, κοντινά η μακρινά… Ρωσία, Αμερική, Αυστραλία κ. α, για να ζήσουν.
Κτηνοτρόφοι και κτίστες η «κουδαραίοι», κατά κύριο λόγο οι ηπειρώτες, έκαναν «ομάδες» και πήγαιναν σ’ όλη τη Ελλάδα, αλλά και σε γειτονικές χώρες και έκτιζαν εκκλησιές, σπίτια, αρχοντικά, σχολεία κ.α. Ήταν ξακουστοί και περιζήτητοι για την τέχνη τους… και «έχουν κτίσει τον κόσμον ούλον»… παροιμιώδης φράση για την αξιοσύνη τους.
Και ενώ αυτός, ήταν πάντα «φειδωλός»… απέναντί τους, πολλοί απ’ αυτούς, που πλούτισαν σε ξένες χώρες, φέρθηκαν «γενναιόδωρα»… προς αυτόν, διαθέτοντας τα πλούτη τους για να ανεβάσουν το βιοτικό επίπεδο των συμπατριωτών τους, κτίζοντας σχολεία, σχολές, νοσοκομεία, ορφανοτροφεία, φοιτητικές εστίες, κληροδοτήματα για σπουδές αρίστων μαθητών στο εξωτερικό, όχι μόνο στην Ήπειρο αλλά και στην Αθήνα..
Τελευταία, παραβρέθηκα σε εκδήλωση της «Πανηπειρωτικής ομοσπονδίας», για τους ηπειρώτες ευεργέτες και σας μεταφέρω φράση, που ελέχθη εκεί και εκφράζει μια μεγάλη αλήθεια και λέει «Εάν «αφαιρέσετε» από την Αθήνα, όσα έχουν φτιάξει οι ηπειρώτες ευεργέτες… θα μείνει μόνο η Ακρόπολη και η αρχαία Αγορά». Και πράγματι, τα μεγαλοπρεπέστερα κτίρια της πόλης, όπως το «Ζάπειο», η «Ακαδημία», η «Βιβλιοθήκη» το «Μετσόβειο Πολυτεχνείο», το «Αρσάκειο», τα «Τοσίτσεια σχολεία» κ.α. είναι δωρεές ηπειρωτών.
Στην κοιλάδα του Αώου και συγκεκριμένα στην Βωβούσα, εξορμήσαμε με τον Ε.Π.Ο.Σ- Φυλής, για 4μερο, τα περασμένα «Φώτα», για πεζοπορίες και αναβάσεις, σε βουνά της περιοχής.
Μείναμε στον φιλόξενο και πολύ καλά οργανωμένο ξενώνα του χωριού, κτισμένο σε ειδυλλιακή τοποθεσία, δίπλα στο ποτάμι, σε μικρή απόσταση απ’ αυτό.
Το πρωί του Σαββάτου, ορειβάτες και πεζοπόροι, αναχωρήσαμε με το λεωφορείο, για το χωριό Φλαμπουράρι, απ’ όπου ξεκινήσαμε την κοινή ανάβαση για την κορφή μικρή Τσούκα- Ρόσα (1.985μ).
Η μέρα λαμπρή…. σχεδόν ανοιξιάτικη. Το ανηφορικό μονοπάτι, ξεκινούσε απ’ το χωριό και διέσχιζε πυκνό δάσος από «μαυρόπευκα» και στα ψηλά είχε και ρόμπολα. Μετά από τρίωρη πορεία, φτάσαμε στην χιονισμένη κορφή, όπου υπάρχει πυροφυλάκιο.
Η θέα απ’ εδώ εκπληκτική!…Από κάτω μας οι πανέμορφες λίμνες του Αώου, στα πρώην μετσοβίτικα λιβάδια και απέναντί μας, το θεαματικό… λευκό σαν περιστέρι… ομώνυμο βουνό και τα Άγραφα. Στα δυτικά μας, ψιλοχιονισμένο το Μιτσικέλι και στα ανατολικά και βόρεια, οι Φλέγγες, Μαυροβούνιο, Αυγό, Βασιλίτσα και Σμόλικας.
Οι πεζοπόροι κατέβηκαν απ’ τα ίδια, ενώ οι ορειβάτες κατεβήκαμε στις λίμνες απ’ όπου, μας μάζεψε… το απόγευμα, το λεωφορείο για την Βωβούσα.
Την Κυριακή, ο καιρός μας τα χάλασε… Είχε ομίχλη και ψιλόβρεχε… Ξεκινήσαμε πάλι όλοι μαζί, για την κορφή Κουκουρούτζος, στα 1.785μ. Το μονοπάτι ξεκινούσε, απ’ τον ξενώνα και διέσχιζε πανέμορφο δάσος οξιάς..
Λόγω καιρού όμως, δεν καταφέραμε να ολοκληρώσουμε την προσπάθειά μας και αρκεστήκαμε… στην κορφή Καραμπαμπάς, όνομα και πράγμα!…μια κορφή με κατάμαυρα πετρώματα… (κανένα όνομα δεν είναι τυχαίο, σ’ αυτόν τον κόσμο!…) και επιστρέψαμε απ’ τα ίδια, ενώ ήταν να κάνουμε και τον Κουκουρούτζο και να επιστρέψουμε από άλλο σημείο.
Το απόγευμα, οι περισσότεροι επισκεφτήκαμε την Βωβούσα, όμορφο χωριό, δίπλα στον Αώο, με την καλαίσθητη πλατεία και το εντυπωσιακό πέτρινο γεφύρι, το σήμα κατατεθέν του χωριού.
Το βράδυ, στον ξενώνα, μετά το φαγητό, ακολούθησε τρικούβερτο γλέντι… και αφού κουραστήκαμε απ’ το χορό… το γυρίσαμε στο τραγούδι… με πρωταγωνίστρια την Βασούλα την Λαμπροπούλου, με την πολύ ωραία φωνή και το ανεξάντλητο… ρεπερτόριο, όπου συμμετείχε και μεγάλο μέρος της ομάδας. Ο δε φίλος Μανώλης… συνόδευσε… το τραγούδι με το τουμπερλέκι… που βρέθηκε στον ξενώνα, όπου σημειωτέον, υπήρχε πιάνο και κιθάρα.
Και όταν και αυτός κουράστηκε να παίζει… φώναξε.. «Βρε παιδιά, μήπως παίζει κανείς πιάνο η κιθάρα εδώ μέσα?» Και πράγματι, βρέθηκε και πιανίστρια, η Νάνσυ και κιθαρωδός, η Ελένη, οι οποίες πήραν την σκυτάλη… και μας διασκέδασαν με ωραίες μελωδίες του Χατζηδάκη- Θεοδωράκη κ.α.
Το «πάρτυ»… τελείωσε κατά τις τρεις η ώρα και στις έξι, σήμανε εγερτήριο για πρωινό και αναχώρηση για Μέτσοβο.
Στο Μέτσοβο φτάσαμε κατά τις 10 η ώρα και το πρώτο που επισκεφτήκαμε ήταν η Αγ. Παρασκευή, ο λαμπρός ναός της πολίχνης, με την όμορφη αυλή και το πανύψηλο πέτρινο καμπαναριό, δώρο του μεγάλου ευεργέτη Γεωργίου Αβέρωφ.
Πέσαμε πάνω στην τελετή του Αγιασμού των Υδάτων και στην εκκλησία υπήρχε το αδιαχώρητο… Ανάψαμε το κεράκι μας και φύγαμε για να προλάβουμε να δούμε και τα άλλα αξιοθέατα, που είναι τόσα πολλά, που προκαλούν εντύπωση στον επισκέπτη.
Είναι κτισμένη σε απότομη δασωμένη, πλαγιά, κοιλάδας, που την διασχίζει το Μετσοβίτικο ποτάμι.
Σήμερα το Μέτσοβο είναι μια όμορφη, αρχοντική πολίχνη, με παραδοσιακά δημόσια κτήρια,με περιποιημένα πλακόστρωτα, όμορφες βρύσες και εκκλησιές, με λαογραφικό μουσείο, πινακοθήκη, συνεδριακό κέντρο, με ένα απ’ τα ωραιότερα πάρκα της χώρας, τον Αβερώφειο Κήπο, με πολλές ταβέρνες και «καφέ».
Τον τόπο αυτόν, δεν τον «άγγιξε» η οικονομική κρίση, καθώς το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων είναι υψηλό, υπάρχει εντυπωσιακή τουριστική κίνηση, ζηλευτή οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη, δεν υπάρχει ανεργία και καθόλου μετανάστευση.
Ο ζηλευτός δε αυτός τόπος, φέρει την υπογραφή και την σφραγίδα ενός φλογερού πατριώτη και μεγάλου οραματιστή, του πολιτικού και συγγραφέα, Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα, και ήταν τόπος καταγωγής του πατέρα του.
Ο Ε. Αβέρωφ, με την υπομονή, επιμονή και το ήθος του, κατάφερε να «εμφυσήσει» στον βαρώνο Μιχαήλ Τοσίτσα(απόγονο της ξενιτεμένης στη Γαλία οικογένειας των Τοσιτσαίων), την πίστη στην πατρώα γη και να του εμπνεύσει τον σκοπό: Να αφήσει την περιουσία του, στο χωριό των προγόνων του, για να γίνει πρότυπο χωριού.
Έτσι ιδρύθηκε το 1947 το «Ίδρυμα Βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα», με κεφάλαιο 1.700.000 δολαρίων και ισόβιο πρόεδρο τον Ε. Αβέρωφ. Σκοποί του ιδρύματος θα ήταν η εκτέλεση έργων δημοσίας ωφελείας και η αξιοποίηση του Μετσόβου.
Και ο Ε. Αβέρωφ αξιοποίησε με σύνεση, φαντασία και ρεαλισμό, την περιουσία του Ιδρύματος και γέμισε ο τόπος με έργα προόδου, που έφεραν οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη, χωρίς να χάσει το παραδοσιακό του χρώμα.
Τα έργα αυτά είναι, το Αρχοντικό Τοσίτσα(Λαογραφικό Μουσείο), ο ξενώνας του αρχοντικού Τοσίτσα, το πρότυπο τυροκομείο, το βουστάσιο του Ιδρύματος Τοσίτσα, το ξυλουργικό εργοστάσιο, το νοσοκομείο του Ιδρύματος (συνεδριακό κέντρο σήμερα), το πρατήριο λαϊκής τέχνης (Παιδική Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος, σήμερα), η Φοιτητική Εστία Τοσίτσα, στην Κάτω Κηφισιά, το χιονοδρομικό Κέντρο Μετσόβου, ο Αβερώφειος Κήπος, ανακαίνιση της Αγ. Παρασκευής και της Μονής Αγ. Νικολάου.
Επίσης, με δαπάνη του Ιδρύματος Τοσίτσα, ανεγέρθησαν, συγκροτήματα καταστημάτων στο κέντρο της πόλης, σε δημοτικά και εκκλησιαστικά οικόπεδα, για να αποκτήσουν τακτικά εισοδήματα ο Δήμος και η Εκκλησία και συγχρόνως να διατηρηθεί η γραφικότητα του Μετσόβου. Κτίστηκαν επίσης πολλά παραδοσιακά κτίρια, φτιάχτηκαν βρύσες και καλντερίμια, έγιναν αναστηλώσεις εκκλησιών και μοναστηριών. Ανεγέρθηκε το κεντρικό Δημοτικό Σχολείο, στην πλατεία του Μετσόβου και άλλα 107 σχολεία , σε χωριά της ευρύτερης περιοχής.
Επίσης έγιναν αντιδιαβρωτικά έργα στον Μετσοβίτικο ποταμό και αναδασώσεις στις γύρω πλαγιές, καθώς το Μέτσοβο κινδύνευε από κατολισθήσεις.
Επίσης με το Μέτσοβο συνδέεται και μια άλλη δημιουργική δραστηριότητα του Ε. Αβέρωφ, η επιχείρηση Κατώγι Οινοποιητική Α.Ε, μια σύγχρονη επιχείρηση, που διαθέτει έναν αμπελώνα 200 στρεμμάτων, είναι οι πιο ορεινοί στην Ελλάδα, με ένα σύγχρονο οινοποιείο, παραδοσιακού ρυθμού, που παράγει εκλεκτά κρασιά, με κορυφαίο το «Κατώγι Αβέρωφ» και με εξαγωγές σε Ευρώπη, Ασία και Αμερική.
Η Πινακοθήκη Ελλήνων καλλιτεχνών, είναι το τελευταίο προσωπικό δημιούργημα του Ε. Αβέρωφ στο Μέτσοβο, μέσα στα πλαίσια του Ιδρύματος Ευαγγέλου Αβέρωφ –Τοσίτσα, και τα εγκαίνιά της έγιναν, δυο χρόνια, πριν από το θάνατό του.
Είναι στο κέντρο του Μετσόβου, χτισμένη σε παραδοσιακό ρυθμό και στις πέντε αίθουσες του τριώροφου κτηρίου, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει έργα εξαιρετικής τέχνης, των σημαντικότερων Ελλήνων καλλιτεχνών του 19ου και του 20ου αιώνα, όπως του Γύζη, Λύτρα, Προσαλέντη, Ράλλη, Βολανάκη, Παρθένη, Ιακωβίδη, Χατζηκυριάκου-Γκίκα, Μόραλη, Φασιανού κ.α
Το 1995 άνοιξε το Εικαστικό Εργαστήρι της Πινακοθήκης, ένας ειδικά διαμορφωμένος χώρος, στην καρδιά του μουσείου, όπου οργανώνονται εκπαιδευτικά και δημιουργικά προγράμματα, για τα παιδιά της περιοχής.
Ιδού, τι μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος, που αγαπά τον τόπο του, όχι με λόγια, αλλά με έργα…
Αν κάθε χωριό και κάθε πόλη είχε έναν ηγέτη σαν τον Ευάγγελο Αβέρωφ, τώρα η Ελλάδα θα ήταν «πρότυπο» χώρας και δεν θα την επηρέαζε καμιά «κρίση», δεν θα είχε καμιά «τρόϊκα» στο κεφάλι της και κανένας έλληνας δεν θα ήταν άνεργος και δεν θα πεινούσε.
Οι ηγέτες που κυβέρνησαν την χώρα μας, τα τελευταία 30 χρόνια, ενώ πήραν «παχυλά» πακέτα στήριξης, για τον εξυγχρονισμό και την ανάπτυξη της χώρας, τίποτα απ’ αυτά δεν έκαναν, παρά μόνο «διασπάθισαν» τον δημόσιο πλούτο οι ίδιοι και οι παρατρεχάμενοί τους και τον «έβγαλαν» και έξω απ’ την χώρα, με αποτέλεσμα η χώρα να χρεωκοπήσει και να οδηγηθεί στο Δ.Ν.Τ
Και ω! του δράματος!…τους ίδιους ψηφίσαμε για να «σώσουν» τη χώρα απ’ τα «γαμψά» νύχια των δανειστών και αυτοί αντί να «φέρουν» πίσω τα «κλεμμένα» και να πληρωθούν οι «δανειστές»… ξεζουμίζουν το λαό, με τις περικοπές σε μισθούς και συντάξεις, με αποτέλεσμα, μεγάλο μέρος του, να στερείται βασικά αγαθά, όπως η δουλειά, τροφή, περίθαλψη, φάρμακα, θέρμανση κλπ κλπ κλπ… Και ακόμα φως στο τούνελ δεν φαίνεται!.. Ουαί στην χώρα που «βγάζει» τέτοιους ηγέτες!…
