ΛΕΣΒΟΣ: ΠΕΖΟΠΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΚΟΥΛΟΥΜΑ

ΚΟΥΛΟΥΜΑ ΚΑΙ ΠΕΖΟΠΟΡΙΕΣ ΣΤΗ ΛΕΣΒΟ

ΑΣΤΡΑΚΙΑΝΑΚΗΣ ΚΩΣΤΑΣ

Δε φεύγω ποτέ με Συλλόγους Καθαρά Δευτέρα. Δε με ξετρελαίνουν η βαβούρα και τα καρναβάλια (στα προσεκτικά επιλεγμένα πάντως σχετικά μέρη). Ούτε είμαι λάτρης του χειμερινού βουνού (κι ας έβγαλα κουτά-στραβά  μια τέτοια Σχολή πολλάα χρόνια πριν). Η πρωτότυπη όμως στα ορειβατικά προγράμματα  πρόταση του Ε.Π.Ο.Σ. Φυλής για ένα νησιωτικό προορισμό που δεν είχα επισκεφτεί ως τώρα και το έντονο πολιτιστικό ενδιαφέρον της εξόρμησης,  σε συνδυασμό με το απαραίτητο πεζοπορικό στοιχείο, ήταν λόγοι αρκετά σοβαροί για ν’ αποτολμήσω φέτος την εξαίρεση.

Έτσι, το βράδυ της Παρασκευής 15/3/13 επιβιβαζόμαστε 31 άτομα στο πλοίο της γραμμής για Λέσβο, το τρίτο σε μέγεθος νησί της χώρας, με το ταραχώδες ηφαιστειακό παρελθόν και τη δεκαχιλιετή (σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες) ανθρώπινη παρουσία. Το πρωί βγαίνουμε στο λιμάνι της Μυτιλήνης υπό βροχή. Έχουμε ήδη διαχωρίσει τα μικρά μας σακίδια από τα υπόλοιπα μπαγκάζια και με ομπρέλες και κουκούλες, ξεκινάμε για μια σύντομη βόλτα στην πόλη με «οικοδέσποινα» την Γιώτα:  Ναι, η συγκεκριμένη εξόρμηση – να  το τονίσω εξ αρχής – είναι πολύ καλά στημένη, σε συνεργασία με τον τοπικό ορειβατικό Σύλλογο «Ορειάς», άλλος ένας λόγος που συνέβαλε καθοριστικά στη συμμετοχή μου σ’ αυτήν.

Εν συνεχεία, με το πούλμαν πάμε αρχικά στο χωριό Παπάδος (22,5 χλμ.ΝΔ). Στο μεσόγειο αυτό κεφαλοχώρι με τη μακραίωνη ελαιοκομική παράδοση (έδρα του άλλοτε δήμου Γέρας), επισκεπτόμαστε και ξεναγούμαστε στις εγκαταστάσεις του αναπαλαιωμένου ελαιοτριβείου Βρανά (1887), το οποίο πλέον λειτουργεί ως «Μουσείο Βιομηχανικής Ιστορίας της Λέσβου και του Αιγαίου». Κατόπιν προωθούμαστε  5 χλμ.Α στον παραλιακό οικισμό Πέραμα, όπου (πάντα υπό βροχή) πεζοπορούμε ως το παλιό βυρσοδεψείο της περιοχής, απέναντι από το γραφικό ανεμόμυλο στην ακρογιαλιά. Γυρνώντας, τώρα, εξετάζουμε διάφορες εναλλακτικές της προγραμματισμένης πορείας εκδοχές , όταν η βροχή σταματά και το πρόγραμμα τηρείται κατά γράμμα. Μία και κάτι ξεκινάμε από την πλατεία του χωριού Σκόπελος ανηφορίζοντας μέσα από ελαιώνες και αργότερα πευκοδάσος, μέχρι τη διασταύρωση για τον ορεινό οικισμό Καρυώνας. Από εκεί κατηφορίζουμε από χωματόδρομο μέχρι την άσφαλτο, 6 χλμ. πριν το Πλωμάρι. Ακολουθεί η επίσκεψη στο Μουσείο Βαρβαγιάννη, που στεγάζεται σε αίθουσα της ομώνυμης ποτοποιίας (έτος ίδρυσης  1860) κι εκεί θα μυηθούμε στην ιστορία και τα μυστικά παρασκευής του περίφημου ούζου με το οποίο έχει ταυτιστεί η όμορφη αυτή παραλιακή πόλη της Λέσβου. Η μύηση προχωρεί σε επιτόπια γευσιγνωσία που συνεχίζεται στο γεύμα σε παρακείμενη ταβέρνα, όπου τσουγκρίζουμε τα ποτήρια μας με τους Μυτιληνιούς συνοδοιπόρους και τους δύο Τούρκους φίλους μας, τον Μεχμέτ και τον Τουνζάι[i], εις υγείαν ενός εκάστου και επιτυχή έκβαση και αυτής της εξόρμησης, η πρώτη μέρα της οποίας έκλεισε με τις καλύτερες εντυπώσεις.

Πρωί-πρωί της Κυριακής φεύγουμε για τα βόρεια του νησιού από τη διαδρομή της ενδοχώρας (μέσω Καλλονής), με προορισμό το χωριό Στύψη (53 χλμ.ΒΔ). Καταλήγουμε στο χωριουδάκι της Πελόπης, απ’ όπου στις 08:20 περίπου αρχίζουμε την πορεία μας στο όρος Λεπέτυμνος, κάτω από έναν αραιά συννεφιασμένο ουρανό με ανοίγματα ηλιοφάνειας. Το ρυάκι που κυλάει αφρίζοντας από τα ψηλά, πλάι στο οποίο κινείται το μονοπάτι, δίνει μια ηχητική υπόκρουση πρωτόγνωρη για ανάβαση σε βουνό νησιού στο Αιγαίο. Και σ’ όλη την πορεία γενικά, ρυάκια και νεροσυρμές γεμίζουν τ’ αυτιά και τα μάτια μας με το γάργαρο ήχο και την ομορφιά τους. Επιλέγουμε να ανεβούμε στην κορυφή Προφήτης Ηλίας (938 μ.), όπου το ομώνυμο ξωκλήσι πάνω σε ψηλό κωνοειδή βράχο, αφήνοντας την ψηλότερη Λεπέτυμνο (968 μ.) για μια άλλη φορά. Σε μια βορεινή στροφή τα κλαδιά των δένδρων δημιουργούν μια εικόνα παραμυθένια, ενώ το πανόραμα ολόκληρου του ΒΑ τμήματος της Λέσβου απλώνεται στα πόδια μας. Μένουμε αρκετή ώρα εδώ πάνω, μη μπορώντας να ξεκολλήσουμε απ’ αυτό το υπέροχο σκηνικό, πρέπει όμως κάποτε να φύγουμε…. Κατάβαση λοιπόν στην Πελόπη από χωματόδρομο πλέον (συνολικά 5 ώρες) κι από εκεί πίσω στη Στύψη όπου το αποκριάτικο δρώμενο έχει ήδη αρχίσει. Πρόκειται για διαδοχικά θεατρικά σκετς όπου οι «υποκριτές» (ηθοποιοί) σατιρίζουν τη  γενική επικαιρότητα αλλά και την καθημερινή τους ζωή με καυστικά ομοιοκατάληκτα δίστιχα στην ντοπιολαλιά, κάτι που καθιστά την παράστασή τους εξαιρετικά ενδιαφέρουσα από λαογραφική, γλωσσική και κοινωνιολογική άποψη. Στη συνέχεια, φαγητό και προώθηση στον Μόλυβο (την αρχαία Μήθυμνα, μία από τις πέντε αυτόνομες πόλεις-κράτη που απάρτιζαν το «Κοινόν των Λεσβίων» τον 6^ο – 5^ο αι.π.Χ.). Λίγο πριν το Μόλυβο  σταματάμε σ’ ένα πλάτωμα του δρόμου και κατηφορίζοντας την πλαγιά πάνω από τον ορμίσκο Βάγια  βλέπουμε, σε ανοιχτό περιφραγμένο χώρο, τον εκεί απολιθωμένο κορμό, παίρνοντας έτσι και μια μικρή γεύση απ’ το ξακουστό διεθνώς ανάλογο γεωλογικό μνημείο της φύσης στο Σίγρι (η επίσκεψη του οποίου ήταν αντικειμενικά αδύνατο να περιληφθεί στο χρονοδιάγραμμα αυτής της εξόρμησης). Από τον περίβολο του κάστρου του Μόλυβου θαυμάζουμε τη θέα κάτωθέ μας και έπειτα, κατηφορίζοντας το κεντρικό καλντερίμι (σκιασμένο τα καλοκαίρια από βουκαμβίλιες και κληματαριές σ’ όλο του το μήκος), τρυπώνουμε στο  «Μπαλκονάκι», απ’ όπου, απολαμβάνοντας  ζεστό γαλακτομπούρεκο, βιώσαμε το βύθισμα του ήλιου μέσα  απ’ τα διάκενα των μολυβένιων σύννεφων στα ακύμαντα νερά του βόρειου Αιγαίου. Εμπειρία και συναίσθημα, που στο πλαίσιο της συντροφικότητας και της παρεϊστικης ατμόσφαιρας, εγγράφονται για πάντα στη μνήμη μας. Η Κυριακή της Αποκριάς τελείωσε… στις 2 τα ξημερώματα στο «Πανελλήνιον» της Μυτιλήνης με ρεμπέτικα, ταξίμια κι αμανέδες απ’ τη φωνή του Σόλωνα Λέκκα: και το βουνό, βουνό, και ο χορός, χορός – με επάξια εκπροσώπηση του Συλλόγου απ΄ τη γυναικεία (ως είθισται) πλειοψηφία της συντροφιάς μας.

Η Καθαρά Δευτέρα 18/3/13 ξημέρωσε…. πεντακάθαρη αλλά κρύα. Εκμεταλλευόμενοι την καλοκαιριά, ακολουθούμε τον περιμετρικό άξονα της πόλης , για να δούμε έστω από το παράθυρο – αλλά με την ανάλογη κάθε φορά πληροφόρηση από τη Μυρσίνη του «Ορειάς» που είχε αναλάβει σήμερα χρέη ξεναγού – τα σημαντικότερα αρχοντικά που έχουν διασωθεί από την «ανάπτυξη» που δυστυχώς έπληξε και τη Μυτιλήνη τις δεκαετίες του ’60 και ΄70. Προορισμός της ημέρας είναι ο διατηρητέος ορεινός οικισμός της Αγιάσου (470 μ.) στις βόρειες πλαγιές του όρους  Όλυμπος  (ο οποίος είναι ισοϋψής του Λεπέτυμνος, αλλά χάριν ονόματος, ίσως, η κορυφή του, ο «Αγλιάς»,  θεωρείται η ψηλότερη του νησιού). Λίγο πριν το χωριό σταματάμε στην Καρύνη, μια όμορφη τοποθεσία με τρεχούμενα νερά και πλατάνια, στην τεράστια κουφάλα ενός απ΄ αυτά  έζησε για ένα διάσημα ο διάσημος μετά θάνατον αλλά καταφρονεμένος εν ζωή  λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος (Χατζημιχαήλ) ενόσω ζωγράφιζε τους τοίχους των γύρω σπιτιών και ταβερνείων της εποχής. Η παρέα μας αρχίζει κατά τις 10:20 ν΄ ανηφορίζει μέσα από πυκνό δάσος καστανιάς την ντόπια «πατωμένη» (καλντερίμι), η οποία ψηλότερα μετατρέπεται σε μονοπάτι, τέμνοντας αρκετές φορές τον κεντρικό χωματόδρομο που από το χωριό ανεβαίνει ίσαμε πάνω στο «δάσος» με τις κεραίες των τηλεπικοινωνιών. Η κορυφή «άλλο δεν είχε να μας δώσει» από την εκπληκτική γύρω θέα του νησιού, το δίωρο όμως «ταξίδι» ως αυτήν μέσα απ’ τις καστανιές, τα πεύκα και τα δενδρώδη πουρνάρια ήταν αυτό που θα μείνει χαραγμένο στην ορειβατική μας συνείδηση εσαεί.  Αξίζει να σημειωθεί δε, πως στα δάση (τα πραγματικά!) της περιοχής ζει, εδώ μόνο απ΄όλη την Ευρώπη, ο μικρόσωμος Ασιατικός σκίουρος,  η «γαλιά» όπως τον λένε οι Μυτιληνιοί. Σήμερα όμως, όπως φαίνεται , το κρύο είχε κρατήσει τα σκιουράκια στους κρυψώνες τους… άλλη φορά λοιπόν!

Το ονομαστό καρναβάλι της Αγιάσου ξεκινούσε στις 16:00 και μόλις που πήραμε μια ιδέα του σατιρικού κατά πάντων και συνάμα, αυτοσαρκαστικού χαρακτήρα του, καθώς το σφιχτό χρονικά πρόγραμμα μας υποχρέωνε να αναχωρήσουμε – πώς να χωρέσουν όμως τόσα πράγματα, αξιοθέατα, πορείες σε τρεις μέρες; Η υποδειγματική οργάνωση της εξόρμησης, τα όσα είδαμε, μάθαμε, περπατήσαμε όλο αυτό το διάστημα, απ΄ το πρωί ως το βράδυ και, προπάντων, οι άνθρωποι του «Ορειάς» που γνωρίσαμε και  που,  στην ουσία, μας φιλοξένησαν στον τόπο τους και μοιράστηκαν μαζί μας το τριήμερο αυτό, το έκαναν μοναδικό. Κι απέδειξαν με τον καλύτερο τρόπο πως καμιά φορά οι εξαιρέσεις, αν σχεδιαστούν μελετημένα και αποβούν έτσι ωραίες, μπορεί τελικά να γίνουν αυτές ο κανόνας, οδηγώντας – γιατί όχι ;  και στην αναθεώρησή του!