ΣΤΗΝ ΙΚΑΡΙΑ ΜΕ ΤΟΝ Ε.Π.Ο.Σ. ΦΥΛΗΣ
ΣΤΗΝ ΙΚΑΡΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΕΠΟΣ-ΦΥΛΗΣ
11-15 Μαΐου 2012
Κείμενο: Λεμονιά Ντούμα
Στις τέσσερεις και μισή η ώρα, ξημερώνοντας Σάββατο, έδεσε το καράβι «Ιεράπετρα», στο μόλο του Αγ. Κηρύκου. Μια τεράστια επιγραφή στην προβλήτα του λιμανιού μας καλωσόριζε στο νησί του Ίκαρου, του μυθικού πρώτου αεροπόρου της οικουμένης….που με τον θάνατό του στα ταραγμένα νερά του ικάριου πελάγους, έδωσε στο νησί το όνομά του.
Ήμασταν 45 ορειβάτες, αρχηγός μας ο εξαίρετος, Γιώργος Σιδηράς, με υπαρχηγό τον Κώστα Μανώλη, ικαριώτη, που λατρεύει τον τόπο του… άριστος χορευτής του ικαριώτικου και όχι μόνο και χαρισματικός αφηγητής….Απ’ όπου περνούσαμε μας έλεγε και μια ιστορία σχετική με τον τόπο, που είχε ζήσει ο ίδιος, είχε ακούσει από παλιότερους η είχε διαβάσει…Μου άρεσε πολύ να τον ακούω….
Μια καφετέρια, στου λιμανιού την άκρη, μας περίμενε για καφέ και πρωινό, και αμέσως μπήκαμε στο λεωφορείο, που μας μετέφερε στο χωριό Μαυράτο, απ’ όπου ξεκινήσαμε την διάσχιση του όρους Αιθέρα, που διατρέχει σαν ραχοκοκαλιά την Ικαρία.
Ο καιρός τις πρώτες ώρες δεν ήταν καλός, είχε πολύ ομίχλη και δεν βλέπαμε τίποτα….
Περπατούσαμε μέσα σε πρινοδάσος για αρκετή ώρα και μετά βγήκαμε στην γυμνή κορυφογραμμή με τα τραχιά σχιστολιθικά πετρώματα, που κυριαρχούν σ’ όλο το νησί.
Κάποια στιγμή περάσαμε κάτω απ’ το Καψαλινό κάστρο, αλλά αχνά…είδαμε την φιγούρα του μεσ’ την ομίχλη.
Προχωρώντας, φθάσαμε στην κορυφήΕφανός(1.037μ.), όπου κάναμε μια καλή στάση για ξεκούραση.
Κατά μήκος της κορυφογραμμής βλέπαμε ντουβάρια, χτισμένα με τον περίτεχνο ικαριώτικο τρόπο, με τεράστιες κατακόρυφες σχιστόπλακες στο πάνω μέρος τους, για να μην μπορούν να πηδούν τα κατσίκια, απ’ την μια περιοχή στην άλλη…Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Κώστα, τα ντουβάρια αυτά χώριζαν τις τρεις κοινότητες του νησιού και τα έκτιζαν ακριβώς γι’ αυτό το σκοπό, να μην ψάχνουν… τα κατσίκια τους….σε ξένα βοσκοτόπια…
Όταν φτάσαμε στη θέση «Κακό καταβασίδι», ο καιρός είχε ανοίξει για τα καλά…και το περάσαμε με πολύ προσοχή…γιατί από κάτω έχασκε ένας γκρεμός μεγάλος…Μάλιστα οι αρχηγοί μας έβαλλαν και ένα σκοινί, έτσι για παρηγοριά… περισσότερο…και στήθηκαν οι ίδιοι σε κάποιες επίκαιρες θέσεις, απ’ όπου βοηθούσαν, όσους είχαν κάποιο πρόβλημα…
Εδώ ο Κώστας μας διηγήθηκε μια αληθινή ιστορία, που έλαβε χώρα κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας και αφορούσε έναν σκληρό, εκμεταλλευτή, Τούρκο φοροεισπράκτορα, τον οποίο οι ικαριώτες τον τιμώρησαν για τις αδικίες που έκανε, ρίχνοντάς τον στο γκρεμό, στη τοποθεσία «Κακό Καταβασίδι», με απόφαση της δημογεροντίας.
Εκείνη την εποχή, ως γνωστόν, μετέφεραν τους αξιωματούχους της αυτοκρατορίας, απ’ το ένα μέρος στ’ άλλο, πάνω σε φορείο…που το σήκωναν τέσσερεις…(θα έχετε ακούσει τη φράση, να σε πάνε οι τέσσερεις…στον τάφο. .εννοούμε σήμερα) σκλάβοι της κάθε περιοχής, οι οποίοι χρησίμευαν…ως μεταφορικό μέσο για να πάνε στην δουλειά τους οι αξιωματούχοι….για να μην κουράζονται….καθώς αυτοί είχαν μεγάλες ευθύνες στις πλάτες τους….στις κυβερνητικές θέσεις που κατείχαν…
Η δημογεροντία λοιπόν είχε αποφασίσει το φρικτό τέλος του φοροεισπράκτορα και αυτοί που τον μετέφεραν στους ώμους τους….το έκαναν πράξη, δια «γκρεμοτσακίσματος»…. Το σύνθημα δε για την εκτέλεση του ψυχοφθόρου αυτού «καθήκοντος».. ήταν η λέξη «συγκούδουνο»…Στην Ικαρία την εποχή εκείνη ανθούσε… η ζωοκλοπή, όπως και στην Κρήτη και σε πολλά άλλα μέρη της πατρίδας μας. Συνήθως οι ζωοκλέπτες έβγαζαν τα κουδούνια απ’ τα ζώα που έκλεβαν, αλλά καμιά φορά τα έπαιρναν με το κουδούνι, εάν βιάζονταν για κάποιους λόγους….κυρίως ασφάλειας…Δηλαδή το έκλεβαν το κατσίκι «συγκούδουνο».
Έτσι λοιπόν, μόλις η πομπή έφτασε στη θέση «Κακό καταβασίδι», πάνω απ’ τον πιο μεγάλο γκρεμό, ο αρχηγός της «επιχείρησης»… φώναξε «συγκούδουνο» και ευθύς ο σκληρόκαρδος…τουρκοεισπράκτορας…βρέθηκε στο γκρεμό, χωρίς να το πάρει χαμπάρι… και εν συνεχεία στον παράδεισο η στην κόλαση….μάλλον στην κόλαση θα πήγε, κατά την γνώμη μου, εκτός και αν «εξαγόρασε»…με το γκρεμοτσάκισμα όλες τις αδικίες που είχε κάνει…Τι να λέει άραγε το Κοράνι για παρόμοιες περιπτώσεις?….
Στην συνέχεια έγιναν οι καθιερωμένες ανακρίσεις για το συμβάν αλλά οι ικαριώτες, δασκαλεμένοι από την δημογεροντία δεν κατέδωσε κανένας τους ενόχους, αλλά όλοι μαζί με μια φωνή φώναξαν στους ανακριτές «ούλοι μαζί εφέντιμ».
Έτσι έμεινε στην ιστορία η χαρακτηριστική αυτή φράση η οποία εκφράζει την «σύμπνοια» , αυτό το «δέσιμο» που έχουν οι ικαριώτες μεταξύ τους αιώνες τώρα….μέχρι σήμερα. Και φυσικά δεν δικάστηκε κανένας!….
Εν τω μεταξύ συνεχίσαμε την πορεία μας κατά μήκος της κορυφογραμμής του Αιθέρα, προς την επόμενη κορυφή, τον Προφ. Ηλία (945μ.) και εν συνεχεία προς την κορυφή Πούντα (906μ.) Ο καιρός είχε φτιάξει για τα καλά και απολαμβάναμε την θέα και απ’ τις δυο πλευρές του νησιού. Στα ανατολικά βλέπαμε τα χωριά Ξυλοσύρτη και Χρυσόστομο και στα δυτικά το κάστρο του Κοσκινά με το εκκλησάκι του Αη-Γιώργη, τον Αρμενιστή και το Γιαλισκάρι.
Επί τη ευκαιρία, αναφέροντας τον Ξυλοσύρτη, ο Κώστας πέταξε ένα δίστιχο, το παρακάτω: «Επεράσαμε απ’ τον Ξυλοσύρτη και μας κλείσανε το σύρτη», συμπληρώνοντας πως πράγματι οι κάτοικοι του χωριού αυτού είναι ολίγον αφιλόξενοι….
Φτάνοντας στη ρίζα της κορυφής Προφ. Ηλίας, έγινε και άλλη στάση για να θαυμάσουμε και να φωτογραφήσουμε το εντυπωσιακό τοπίο τριγύρω.
Από εδώ, μια ομάδα 17 ατόμων, επέλεξε να σταματήσει την διάσχιση και να ακολουθήσει το μονοπάτι που ξεκινούσε απ’ το σημείο που βρισκόμασταν και σε βγάζει στην τοποθεσία Βαρδαράδες.
Από τον Προφ. Ηλία και μετά το τοπίο άλλαξε…έγινε πιο εντυπωσιακό…και πιο όμορφο, καθώς τα βράχια τώρα δεν είναι σχιστολιθικά αλλά τεράστιοι όγκοι μαρμάρινοι, γκρι χρώματος. Οι μαρμάρινοι αυτοί όγκοι, κατά τα λεγόμενα του συνορειβάτη μας Ηλία, που είναι περίφημος γεωλόγος και εργάζεται πολλά χρόνια στις Κυκλάδες, με έδρα την Σύρο, «ταξίδευσαν» δεν ξέρουμε από πού και πότε και ήρθαν και «άραξαν»…πάνω στα γρανιτένια πετρώματα της περιοχής, υπέστησαν αποσάθρωση κατά την διάρκεια της «ζωής» τους, δίνοντας στην περιοχή αυτή , την περίφημη κόψη της Πούντας, ένα απ’ τα πιο ιδιαίτερα σημεία της Ικαρίας.
Μετά από πορεία μισής ώρας περίπου φτάσαμε στο «Πέρασμα του Φράγκου», το πιο δύσκολο σημείο της διαδρομής. Το σημείο αυτό είναι ένα μικρό «λούκι» κτιστό σε κάποια σημεία, που το είχαν φτιάξει οι κάτοικοι του χωριού Άνω Πλαγιάς για να ανεβαίνουν στον Αιθέρα. Το κατεβήκαμε με προσοχή και σε λίγο φτάσαμε στο ερειπωμένο χωριό Άνω Πλαγιά, που είναι κτισμένο σε ένα αθέατο απ’ την θάλασσα οροπέδιο, όπως είναι όλα τα παλιά χωριά της Ικαρίας και όλων των νησιών μας, λόγω της πειρατείας στο Αιγαίο μερικούς αιώνες πριν.
Από εκεί πήραμε το κτιστό μονοπάτι που περνάει ακριβώς κάτω από την φοβερή «κόψη» της Πούντας, που είναι κάθετοι βράχοι, «κομμένοι» σαν με μαχαίρι, με εντυπωσιακό ανάγλυφο και βγήκαμε στο διάσελο του Αγ. Δημητρίου.
Δυο από εδώ πήραν ταξί και κατέβηκαν στο χωριό Μαγγανίτης.
Οι υπόλοιποι προχωρήσαμε και διασχίσαμε ένα μέρος του γνωστού και ομορφότερου δάσους της Ικαρίας που λέγεται «δάσος του Ράντη», ως τη θέση Σταυρί.
Το δάσος αυτό αποτελείται κυρίως από πρινόδεντρα, βαλανιδιές, αριές, γκορτσιές, κουμαριές κ.α και είναι ιδιαίτερης ομορφιάς.
Στο Σταυρί κάναμε μια στάση για ξεκούραση και με την ευκαιρία αυτή ο Γιώργος μας είπε και την παρακάτω ιστορία…
«Τα παλιά τα χρόνια που την χώρα μας μάστιζε η φτώχεια και η μιζέρια, οι κάτοικοι του Μαγγανίτη, όπως και όλων των χωριών της χώρας μας, δεν είχαν παρά ένα ζευγάρι καλά παπούτσια για τις γιορτές και τις «καλές μέρες»….άντε και ένα φτηνό για τις υπόλοιπες μέρες του χρόνου…απ’ τις οποίες τις περισσότερες περπατούσαν ξυπόλυτοι…
Οι κάτοικοι λοιπόν του Μαγγανίτη, ανέβαιναν πεζοί ως το Σταυρί, εδώ φορούσαν τα καλά τους τα παπούτσια, που τα είχαν κρύψει σε διάφορα σημεία στο δάσος, κατά την επιστροφή τους από παλιότερο ταξίδι, συνήθως στο πλησιέστερο κεφαλοχώρι και πηγαίνανε στον προορισμό τους σαν κύριοι….
Από την πρακτική αυτή λοιπόν των κατοίκων του Μαγγανίτη, πήρε την ονομασία η παρακείμενη κορυφή, που λέγεται «Παπουτσοκρύφτης».
Από τη θέση Σταυρί πήραμε το παλιό μονοπάτι, που μετά από δίωρη πορεία, μας έβγαλε στο χωριό Μαγγανίτη κατά τις 7 η ώρα…εξουθενωμένους από την κούραση.
Οι περισσότεροι ορειβάτες μείνανε σε σκηνές που έστησαν σε οικόπεδο του Κώστα, κάποιοι άλλοι φιλοξενήθηκαν στο σπίτι του και καμιά δεκαριά σε δωμάτια στον κυρ-Αλέκο.
Στα δωμάτια έγινε ένα «μπέρδεμα», αλλά στο τέλος βολευτήκαμε όλοι, έστω και με κάποια προβληματάκια…
Το βράδυ φάγαμε σε μια ταβέρνα, δίπλα στην κατασκήνωση….όπου είχε κανονίσει οι αρχηγός μας να φάμε κατσικάκι λεμονάτο, μαραθόπιτες….και όλα τα σχετικά, σαλάτες, πατάτες κλπ. Εδώ χορέψαμε και τους πρώτους ικαριώτικους χορούς, αφού καρδαμώσαμε με το φαγοπότι…..
Ο Μαγγανίτης είναι ένα πανέμορφο χωριό, παραθαλάσσιο, κτισμένο σε πλαγιά, μέσα σε υπέροχο φυσικό περιβάλλον με πλούσια βλάστηση, που το στολίζουν με εξαιρετική ομορφιά οι τεράστιοι «λούροι». Οι «λούροι» είναι οι εντυπωσιακοί, θεόρατοι, στρογγυλεμένοι γρανιτένοι βράχοι, σε σχηματισμούς που προκαλούν δέος και που μοιάζει σαν να έχουν πέσει απ’ τον ουρανό…σ’ αυτό το ιδιαίτερο, σε πολλά πράγματα νησί, με μεγαλύτερη όμως πυκνότητα , στο νοτιοδυτικό κομμάτι αυτού.
Και εκεί που τελειώνει το πράσινο, ορθώνεται ένα κάθετο σχεδόν βράχινο γρανιτένιο τείχος….με εντυπωσιακό ανάγλυφο, που του δίνει μια ιδιαίτερη ομορφιά…και προστασία απ’ τον βοριά.
Την Κυριακή το πρωί, κατά τις εννιά η ώρα, η ομάδα ξεκίνησε την πορεία της, παίρνοντας το παλιό κτιστό μονοπάτι, το ονομαζόμενο του «Φραντάτου», που σε βγάζει στο ομώνυμο χωριό.
Καθώς ανηφορίζαμε, περπατώντας μέσα σε πυκνή βλάστηση, με τους «λούρους» ολούθε σπαρμένους, φτάσαμε στον παλιό Μαγγανίτη, που ήταν κτισμένος ψηλά, εκεί που τελειώνει σχεδόν η βλάστηση, δίπλα σε μια ρεματιά. Το μόνο που έχει απομείνει απ’ το χωριό αυτό είναι το σχολείο, που το είδαμε χαμηλότερα και η εκκλησία των Ταξιαρχών, καλοδιατηρημένη, μέσα σε πλούσια βλάστηση, στην όχθη της ρεματιάς.
Εδώ κάναμε την πρώτη στάση, αφού περάσαμε την ρεματιά και θαυμάζαμε απέναντι την όμορφη τοποθεσία του παλιού χωριού και την γυμνή από βλάστηση ρεματιά μπροστά μας…
Τότε ο αρχηγός μας ο Γιώργος, δείχνοντας την ρεματιά, μας είπε ότι η ρεματιά αυτή πριν μερικά χρόνια ήταν καταπράσινη, γεμάτη με τεράστια πλατάνια, τα οποία καταστράφηκαν εξ’ αιτίας ενός, σπάνιου για την χώρα μας φυσικού φαινομένου, ένα είδος τυφώνα, που τον λένε εδώ στο νησί «τρόμπα».
Αυτό το φαινόμενο έχει συμβεί στις μέρες μας τρεις φορές και προκάλεσε μεγάλες καταστροφές, μια φορά στον Μαγγανίτη και δυο φορές στο Καρκινάγρι όπου υπήρξε και απώλεια ανθρώπινης ζωής. «Κατέβασε»…απ’ το βουνό και ένα σπίτι, όπου κοιμόταν μέσα ένα παλικάρι, που δεν κατάλαβε….τι συνέβαινε, για να απομακρυνθεί έγκαιρα…με αποτέλεσμα να χάσει την ζωή του… Πιθανόν ήταν πιωμένος…
Το φαινόμενο αυτό είναι ένας μεγάλος ανεμοστρόβιλος μέσα στη θάλασσα, που σηκώνει τεράστιες ποσότητες νερού, εξ’ ου και το όνομά του, με τις οποίες «χτυπάει»…τρόπος του λέγειν, διάφορα σημεία του νησιού, με καταστροφικές συνέπειες όπου χτυπήσει….Αφανίζει ότι βρεθεί μπροστά του, βλάστηση, σπίτια, ανθρώπους, ζώα…
Για τρεις περίπου ώρες ανηφορίζαμε ζικ-ζακ στο μαγευτικό αυτό μονοπάτι μέχρι που βγήκαμε στην κορυφογραμμή του Αιθέρα, όπου κάναμε μια στάση.
Εδώ καμιά δεκαπενταριά άτομα αφήσαμε τα σακίδιά μας και πήραμε το μονοπάτι για την κορυφή «Παπουτσοκρύφτης» (670μ.).
Είκοσι λεπτά μας πήρε για να φτάσουμε στην κορυφή και κάτι λιγότερο για να κατεβούμε…
Το θαυμαστό στην κορυφή αυτή είναι ότι από κάτω της χάσκει … ένας σχεδόν κάθετος γκρεμός, που θυμίζει κάπως τα λεγόμενα «Καζάνια» του Ολύμπου. Και καθώς είχε ομίχλη είχαμε την αίσθηση ότι ήμασταν στον Όλυμπο…και βλέπαμε από κάτω τα «Καζάνια» να «αχνίζουν»…
Στην συνέχεια μετά από πορεία μιας ώρας περίπου, βγήκαμε στην κορυφή, Μεγαλόλοφος απ’ όπου αντικρίσαμε μπροστά μας μια θαυμαστή κοιλάδα με πλούσια βλάστηση και κατάσπαρτη με πανέμορφους «λούρους». Εδώ απ’ το πουθενά…μας προϋπάντησε ένας μηχανόβιος…με μια περίεργη μηχανή…φίλος του αρχηγού μας του Γιώργου.
Και μετά από πορεία μισής ώρας περίπου φτάσαμε στο σημείο… όπου μας περίμενε η μεγάλη έκπληξη της ημέρας, για την οποία μας είχε μιλήσει ο αρχηγός, αλλά δεν μπορούσαμε να την φανταστούμε…
Για κάθε μέρα ο αρχηγός μας επιφύλασσε και από μια έκπληξη…καθώς η Ικαρία είναι ένα «παράξενο»… «ιδιότροπο»…νησί, όπως είναι και οι κάτοικοί του και επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις για τον επισκέπτη που θέλει να το εξερευνήσει…
Hέκπληξη της πρώτης μέρας ήταν το «Πέρασμα του Φράγκου» και το μονοπάτι που περνάει κάτω απ’ την κόψη της Πούντας και της δεύτερης, η εξοχική…κατοικία του Γιάννη Παππαβασιλάκη, το Jianni’s shelter…που μας άφησε άναυδους!…
Ξαφνικά βρεθήκαμε μπροστά σ’ ένα εκπληκτικό, ειδυλλιακό θα έλεγα τοπίο…Ένα κελαρυστό ποταμάκι που τις όχθες του στόλιζαν απ’ τα αριστερά ένας «λόφος»…από «λούρους», ένα τεράστιο φυσικό γλυπτό…και απ’ την άλλη πάλι ένα σύμπλεγμα λούρων, που αποκάτω απ’ τον μεγαλύτερο είχε φτιάξει ο Γιάννης το «καταφύγιό του»… Το πρότυπό του, ήταν τα σπίτια που έφτιαχναν οι πρόγονοί του, την εποχή της πειρατείας….για τους γνωστούς λόγους….ασφάλειας.
Μόνο που το σπίτι αυτό είναι φτιαγμένο με τα σύγχρονα οικοδομικά υλικά και με όλα τα κομφόρ της εποχής μας και με πολύ γούστο και μεράκι…Ένα μερακλίδικο σπίτι….ένα «λουρόσπιτο»….μέσα σε πλούσια βλάστηση… Και ποιος δεν θα ήθελε ένα τέτοιο «καταφύγιο»… Σε ζηλεύουμε Γιάννη….
Εδώ καθίσαμε αρκετή ώρα…περιεργαζόμενοι με ιδιαίτερο ενδιαφέρον το περίεργο αυτό σπίτι…από μέσα και απ’ έξω. Άλλοι ανέβηκαν στην σκεπή του… και έβγαζαν αναμνηστικές φωτογραφίες, άλλοι εξερευνούσαν….τα βράχια απέναντι και άλλοι ξεκούρασαν τα πόδια τους στο ποταμάκι…
Και κάποια στιγμή, με «βαριά» καρδιά…(δεν θέλαμε να φύγουμε…),πήραμε το μονοπάτι που μετά από κανένα δίωρο πορείας μέσα σε πανέμορφο δάσος, όπου εδώ κυριαρχούσαν τώρα τα πεύκα, μας έβγαλε στην Μονή Μουντέ.
Η μονή ήταν κλειστή και καθίσαμε στον περίβολο για ξεκούραση…
Στην αυλή της μονής υπάρχουν οικήματα, στα οποία έμεναν παλιά οι εξόριστοι φυματικοί, σύμφωνα με τα λεγόμενα του Κώστα, ο οποίος δοθείσης της ευκαιρίας, δεν παρέλειψε να μας πει και μια γαργαλιστική ιστορία…που έλαβε χώρα στα οικήματα αυτά…όχι πολλά χρόνια πριν…και αφορούσε έναν παπά της περιοχής…Ο εν λόγω παπάς είχε μεγάλη οικογένεια…και συγκεκριμένα είχε έξι κορίτσια και σκέφτηκε…να ανοίξει ένα μεζεδοπωλείο…σ’ ένα απ’ τα οικήματα της μονής, όπου φυσικά…έβαλλε τις κοπέλες να δουλεύουν σ’ αυτό…Και φυσικά…το μαγαζί δούλευε πολύ καλά…καθώς οι κόρες του παπά ήταν πολύ όμορφες…και όλη η νεολαία ξεπέζευε…στο μεζεδοπωλείο…όπου αν μη τι άλλο…χόρταινε το μάτι της από ομορφιά…
Έλα όμως που ήρθε στη μονή μια κοπέλα απ’ την Καρδίτσα…με σκοπό να γίνει καλόγρια και η οποία διέμενε στον όροφο, πάνω απ’ το μεζεδοπωλείο…Όπως καταλαβαίνετε αυτή η περίεργη…και ασυμβίβαστη θα έλεγα συγκατοίκηση…δεν θα μπορούσε να κρατήσει για πολύ…καθώς τα πράγματα στο μεζεδοπωλείο είχαν ξεφύγει…κατά πολύ…με τα τσιφτετέλια στα τραπέζια, των κοριτσιών με τους πελάτες…τις μεταμεσονύκτιες ώρες να είναι η συνήθης πρακτική… Το αποτέλεσμα?…Η δόκιμη καλόγρια κάποια στιγμή να καταγγείλει τα «τεκταινόμενα»…στη μονή στον δεσπότη Σάμου και ο παπάς να μετακομίσει σε άλλη σημείο, λίγο πιο πέρα το μαγαζί του και να ζήσει την οικογένειά του και να «αποκαταστήσει»…εν τέλει και τα κορίτσια του…αρκετά καλά…
Σε μικρή απόσταση από την Μονή Μουντέ, στο δρόμο προς Χριστό, συναντήσαμε δυο πανέμορφες τεχνητές λίμνες, που τις χωρίζει μια γέφυρα, με πλούσια βλάστηση τριγύρω…Ένα χάρμα οφθαλμών…
Πηγαίνοντας προς το Χριστό Ραχών, ένα απ’ τα ωραιότερα χωριά της Ικαρίας, επισκεφτήκαμε τον συντηρημένο νερόμυλο των Σπαναίων, γνωστής αρχοντοοικογένειας της περιοχής, που βρίσκεται στην όχθη μιας πανέμορφης ρεματιάς…
Εδώ μείναμε για αρκετή ώρα και οι περισσότεροι ξεκουράσαμε τα ταλαιπωρημένα πόδια μας….στα κρυστάλλινα
δροσερά…νερά του ποταμού. Κάποιοι κάνανε και μπάνιο…
Στην συνέχεια ακολούθησε γλυκό και καφές στην όμορφη πλατεία του χωριού και αργότερα πλουσιότατο γεύμα σε ταβέρνα, στο χωριό Μάραθος. Εκπληκτική η μαγείρισσα του καταστήματος…πήρε άριστα δέκα…όλα ήταν τέλεια…
Την Δευτέρα, πολύ πρωί, με το καραβάκι της γραμμής, επισκεφτήκαμε την μαγευτική…παραλία του Τράπαλου για μπάνιο και κακαβιά…
Το μέρος αυτό είναι ειδυλλιακό…μια μεγάλη αμμουδερή παραλία, ένας μικρός οικισμός, δυο –τρία σπίτια και δυο εκκλησάκια μέσα στο πράσινο… Και από πάνω να ορθώνεται ένα απροσπέλαστο τείχος από βράχια που θυμίζουν Δολομίτες της Ιταλίας….Κολυμπούσαμε…και δεν χορταίναμε το σπάνιο….για τα ελληνικά δεδομένα αυτό τοπίο…
Μετά την βρώση της κακαβιάς και των ψαριών που είχαμε ξεψαρίσει ζωντανά από τα δίχτυα το ίδιο πρωί, πήραμε καταμεσήμερο…(ευτυχώς χωρίς τα πράγματα που τα κουβάλησε αγροτικό), το χωματόδρομο για το χωριό Καρκινάγρι και στη συνέχεια ανηφορίσαμε το παλιό κτιστό μονοπάτι για το εκκλησάκι του Αγ. Ισιδώρου, που βρίσκεται σε υψόμετρο 770μ. περίπου, που είχε πανηγύρι και που ήταν ο προορισμός μας.
Καθ’ οδόν προς το Καρκινάγρι, ο γλαφυρότατος στις περιγραφές Κώστας μας αφηγήθηκε το πώς κατοικήθηκε το Τραπάλο από την οικογένεια των Φραδέλων, που μέλη της ζουν ως σήμερα στον οικισμό…
Κατά το 1.100 μ. Χ, που στο Αιγαίο κυριαρχούσαν οι Βενετοί, ένα βενετσιάνικο καράβι που έπλεε κοντά στις ακτές της Ικαρίας και είχε βαριά άρρωστο ένα μέλος του πληρώματός του, σκέφτηκε να τον βγάλει στην πλησιέστερη ακτή και ότι τυχερό…είχε…Εάν σωνόταν καλώς…εάν πέθαινε πάλι καλώς …γιατί θα είχε μια αξιοπρεπή κηδεία…και δεν θα τον έτρωγαν τα μαύρα ψάρια…που λέει και ένα τραγούδι…Και η πλησιέστερη ακτή ήταν το Τραπάλο…όπου ο τυχερός ναυτικός, όχι μόνο επέζησε αλλά έκανε και οικογένεια….με το όνομα Φραδέλος….που υπάρχει ως τις μέρες μας στο νησί.
Το όνομα Φραδέλος προέκυψε από την ελληνοποίηση της ιταλικής λέξης «φρατέλο» που σημαίνει «αδερφός» και την οποία χρησιμοποιούσε συχνότατα στις πρώτες του συνομιλίες με τους ντόπιους ο γενάρχης…των Φραδελαίων…Οπότε φρατέλο- φρατέλο, του έμεινε το όνομα αυτό σαν επίθετο και με αυτό γράφτηκε και στα κατάστιχα του τόπου, που ήταν πλέον η μόνιμη κατοικία του…
Επίσης μας αφηγήθηκε πως όταν εκείνος ήταν μικρό παιδί ακόμα, το Τραπάλο φημίζονταν…όχι μόνο για τις πολύ όμορφες γυναίκες του…αλλά και ως παραδεισένιος τόπος όπου ο καθένας μπορούσε να ικανοποιήσει τις όποιες θεμιτές η αθέμιτες… σεξουαλικές του επιθυμίες, όποτε ήθελε και διέθετε βέβαια και πλοιάριο…για να φτάσει σ’ αυτό το απομονωμένο μέρος, που δεν είχε επαφές…με το υπόλοιπο κόσμο, παρά μόνο μέσω θαλάσσης… «Θυμάμαι την γιαγιά μου, που έλεγε κάθε τόσο… την φράση…Αχ…πάλι στις «σπίρταινες»…ήταν ο αχαΐρευτος…», όταν έβλεπε τον παππού μου να έρχεται «ενθουσιασμένος»…και ένοιωθε …ότι ο παππούς μου την είχε κάνει την βρωμοδουλειά…
Το τοπίο πάνω απ’ το Καρκινάγρι, καθώς ανηφορίζαμε για το πανηγύρι, είναι το πιο εντυπωσιακό και το πιο όμορφο στο νησί… Το νοτιοδυτικό κομμάτι της Ικαρίας είναι οι Δολομίτες της Ελλάδας…Βράχια με περίεργα σχήματα και πελώριοι «λούροι» σε εντυπωσιακούς σχηματισμούς…
Η Ικαρία έχει ατέλειωτες ομορφιές…που δεν τις βλέπεις…εάν δεν την περπατήσεις…
Μετά από πορεία 3.30 περίπου ωρών, φτάσαμε επιτέλους στο πανηγύρι…κατά τις 5.30 η ώρα. Ανηφορίζοντας, προσπεράσαμε τα ερείπια του παλιού οικισμού Καρκινάγρι που ήταν κτισμένος σε μια δασωμένη κοιλάδα, στη ρίζα πανέμορφων βράχων, σε πολύ ωραιότερη τοποθεσία απ’ ότι το νέο χωριό που δεν έχει τίποτα το ιδιαίτερο… και τον ακατοίκητο ο οικισμό, Κούμαρο σε εκπληκτική τοποθεσία σε υψόμετρο 600μ. περίπου, απ’ τον οποίο δεν έχει απομείνει τίποτα…ούτε ένα ίχνος…
Στον οικισμό αυτόν, όπως μας εξήγησε ο Γιώργος τα παλιά τα χρόνια…έπεσε μια φοβερή αρρώστια…και οι κάτοικοι πέθαιναν σωρηδόν…Οπότε όσοι επέζησαν απ’ τον φοβερό αυτό λοιμό…εγκατέλειψαν το χωριό παντοτινά…Έριξαν μαύρη πέτρα πίσω… που λέει ο λόγος…
Το πανηγύρι είχε ξεκινήσει απ’ το μεσημέρι και όταν φτάσαμε εμείς, ήταν…σε πλήρη εξέλιξη και οι χοροί καλά κρατούσαν…
Εκατοντάδες προσκυνητές, υπολογίζω πάνω από πέντε, που κατέφτασαν εδώ με παντοειδή… τροχοφόρα οχήματα, καθώς υπάρχει χωματόδρομος, έτρωγαν σε κτιστά τραπέζια και παγκάκια η τραπέζια εκστρατείας, σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους γύρω απ’ το εκκλησάκι και στην πίστα…υπήρχε το αδιαχώρητο….Προσπαθήσαμε και εμείς να βρούμε κανένα τραπέζι να τσιμπήσουμε κάτι…αλλά πολύ δύσκολα το καταφέραμε και μετά από ώρες…Όσο για χορό, στην πίστα γινόταν το έλα να δεις…ως τις τρεις η ώρα που εμείς αποσυρθήκαμε…άλλοι στους πελώριου «λούρους», που ήταν διάσπαρτοι τριγύρω και όσοι κρυώναμε… καταλύσαμε…στο μικρό εκκλησάκι, που δεν χώραγε παραπάνω από δέκα ανθρώπους…
Η παρέα μας δεν τα κατάφερε…να χορέψει στην πίστα…και αρκέστηκε να χορέψει σ’ ένα παραδίπλα χώρο, μπροστά από την «κουζίνα»… του μοναστηριού…κάτω από ένα δέντρο…που οι ψηλοί… της παρέας έπρεπε να προσέχουν…να μην χτυπούν το κεφάλι τους, σε κάθε στροφή…
Χορεύαμε για ώρες…μέχρι που πόνεσαν τα πόδια μας…από ικαριώτικους, που είχαν βέβαια την τιμητική τους, νησιώτικα, τσιφτετέλια, ατέλειωτα ζεϊμπέκικα, βάλς και τανγκό έως και ηπειρώτικα και τσάμικα, με κλαρίνο παρακαλώ…που είναι κάπως περίεργο…για νησιώτικο πανηγύρι.
Οι ορχήστρες στην Ικαρία, όπως πάντα, είναι εξαιρετικές, ανθεκτικές…μπορεί να παίζουν για 24ωρο…και βάλε!.. αποτελούνται από νέους…και έχουν πλούσιο ρεπερτόριο, με συχνές εναλλαγές που δύσκολα…το βαριέσαι.
Το πανηγύρι τελείωσε κατά τις τέσσερεις η ώρα και εμείς που την είχαμε πέσει για ύπνο απ’ τις τρεις δεν κλείσαμε μάτι ως το πρωί…απ’ τις πολλές επισκέψεις…που είχαμε…
Πρώτα –πρώτα ήλθαν δύο προσκυνητές… για να ανάψουν κερί…Ο πρώτος ήταν και διακριτικός…ζήτησε την άδεια μας για το κερί και παρά λίγο να πιάσουμε και φιλοσοφική συζήτηση…πρωινιάτικα…Επειδή ήταν δύσκολη η πρόσβαση για το μανουάλι…καθώς έπρεπε να περάσει από πάνω μας…προσωπικά ..του πρότεινα να ρίξει τον οβολό του και είναι σαν να το άναψε το κερί και να πάει στην ευχή του Χριστού και της Παναγίας…Αλλά εκείνος μου απάντησε με μια παιδικότητα…που με εξέπληξε…λέγοντας… «Δεν ήρθα να ρίξω οβολό, κερί ήλθα ν’ ανάψω». Με αποστόμωσε!…Δεν είπα τίποτα… Πέρασε με προσοχή από πάνω μας ο άνθρωπος, άναψε το κερί και φεύγοντας του λέω «Άντε και του χρόνου να ήμαστε καλά, να’ ρθούμε ξανά στο πανηγύρι του Αη- Ισίδωρου». Και τι μου απαντάει… «Να ήμαστε καλά όλο το χρόνο θα έλεγα εγώ…, όχι μόνο στο πανηγύρι, αλλά αυτό είναι μεγάλη κουβέντα και θέλει πολύ συζήτηση…» και ήταν έτοιμος να την ανοίξει…αλλά έριξε μια ματιά τριγύρω…είδε ότι οι συνθήκες δεν ήταν βολικές…και με απροθυμία έφυγε…
Ο έτερος…προσκυνητής μπήκε μέσα, είδε την κατάσταση…οχτώ άτομα ξαπλωμένα, μερικοί ροχάλιζαν κιόλας, σκέφτηκε… «τουρίστες θάναι»…και άρχισε να αραδιάζει… χωρίς κανένα νόημα, όσες λέξεις αγγλικές γνώριζε…Πήρε το κερί, πέρασε με τακτ…από πάνω μας, μην πατήσει κανέναν…έφτασε στο μανουάλι και όταν άναβε το κερί…πετάει και ένα ξεκάρφωτο…«δεν έχει και καντηλανάφτη!…».Όταν το άκουσα αυτό, είπα από μέσα μου «δεν είναι καλά ο άνθρωπος…»Αλλά τώρα που το αναλογίζομαι…βρίσκω πως είχε δίκιο…Μας σκέφτηκε…ως φαίνεται ο καημένος…Σου λέει, ανάβουμε κεριά, καντηλανάφτης δεν υπάρχει να τα σβήσει…μπορεί να πάρει φωτιά το εκκλησάκι και να καούν τόσοι άνθρωποι…και γω που στην αρχή τον παρεξήγησα!….νόμισα ότι παραμιλάει….Στη συνέχεια μας αποχαιρέτησε…στα αγγλικά.. και βγήκε.
Δεν θα είχε περάσει το μισάωρο…όταν ένας τρίτος άνοιξε την πόρτα, έριξε ένα διερευνητικό…βλέμμα στο εσωτερικό του ναίσκου,…όπως φάνηκε του άρεσε…το θέαμα…πέταξε ένα perfeto!…έκλεισε με τρόπο…την πόρτα και έφυγε.
Και ενώ ξανακουκουλώθηκα…με την σκέψη ότι οι επισκέψεις…έχουν τελειώσει…πια, γυρνάει η διπλανή μου…και μου λέει…«Λεμονιά…θα έχει πολύ πλάκα…αν τώρα που τελείωσε το πανηγύρι, έλθουν όλοι οι τελευταίοι πανηγυριστές να ανάψουν κερί…Την έχουμε βάψει!….
Και δεν πρόλαβε να αποσώσει το λόγο…και σε λίγο μπαίνει ένας νέος, όχι για να ανάψει κερί… αλλά για να κοιμηθεί…Και πάει κατ’ ευθείαν στο ιερό!…
Λίγο αργότερα μπήκε και άλλος κύριος για ύπνο…και τράβηξε και αυτός κατ’ ευθείαν στο ιερό…Φαίνεται το είχαν «τάμα» ….
Και τελευταία ήρθε μια νέα ψηλή γυναίκα, για αλλοδαπή μου φάνηκε, η οποία μου φάνηκε πολύ αλλόκοτη και η όψη της με φόβισε… Άνοιξε με τελετουργικό τρόπο την πόρτα…εξέτασε και αυτή την κατάσταση…κοντοστάθηκε για λίγο…και μετά σιγά- σιγά πέρασε από πάνω μας και πήγε και έκατσε στο στασίδι που ήταν δίπλα στο μανουάλι…Αυτή δεν ήρθε ούτε να ανάψει…ούτε για να κοιμηθεί…Ήρθε για να καπνίσει…
Εν τω μεταξύ είχε σχεδόν ξημερώσει…με όλες αυτές τις επισκέψεις που δεχτήκαμε…στο φιλόξενο…εκκλησάκι του Αγ. Ισιδώρου. Που χρόνος για να κοιμηθεί κανείς…
Και κατά τις εφτά η ώρα που άρχισαν να καταφτάνουν στο εκκλησάκι οι ορειβάτες που είχαν κοιμηθεί έξω, είχα την αίσθηση ότι δεν είχα κοιμηθεί καθόλου…
Εν τω μεταξύ ο καιρός είχε αλλάξει κατά πολύ…Είχε ήδη αλλάξει από την ώρα που τελείωσε το πανηγύρι και το πρωί ήταν χειμωνιάτικος…Φυσούσε, ψιλόβρεχε και έκανε πολύ κρύο…φορέσαμε ότι είχαμε και δεν είχαμε…
Στο πανηγύρι συναντηθήκαμε και με τον Λευτέρη Τρικιριώτη, έναν συμπαθέστατο, φέρελπι νέο της Ικαρίας, ο οποίος μαζί με τον Γιώργο τον Σιδηρά, ίσως και με άλλους που δεν γνωρίζω, καθάρισαν, σηματοδότησαν και ανέδειξαν σχεδόν όλα τα μονοπάτια που περπατιούνται σήμερα στην Ικαρία.
Ο Λευτέρης ζεί μόνιμα με την οικογένειά του στο νησί, έχει γραφείο και μπορεί κάποιος να τον πάρει ως οδηγό του για να εξερευνήσει το νησί περπατώντας…
Ο αρχηγός μας εν τω μεταξύ άλλαξε το πρόγραμμα λόγω του καιρού και θα κατεβαίναμε στο Χριστό Ραχών, από την λίμνη, στο χωριό Πέζι και όχι στον Μαγγανίτη, όπως ήταν προγραμματισμένο.
Φτάνοντας στην όμορφη τεχνητή λίμνη, ο καιρός είχε βελτιωθεί αισθητά….είχε λιακάδα και καλή ορατότητα…
Αρχίσαμε να κατηφορίζουμε προς το φαράγγι της Χάλαρης, περπατώντας μέσα σε πευκόδασος…Καθ’ οδόν επισκεφτήκαμε δυο παλιές κατοικίες, η πρώτη 400 χρόνων και η δεύτερη 200, τυπικά δείγματα της ικαριώτικης παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.
Η πρώτη είναι μονόχωρη, με μονόριχτη στέγη, με τζάκι χωρίς καμινάδα, με ντουλάπια στους τοίχους, με κτιστό παγκάκι και πάγκο…κουζίνας…Διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση…Έλειπε μόνο ο χαρακτηριστικός προστινός τοίχος, που προστάτευε.. την κατοικία απ’ τα μάτια των πειρατών…Γι’ αυτό και δεν φτιάχνανε καμινάδες…για να μην εξέχουν και δίνουν στόχο…ο δε προστατευτικός τοίχος έδινε έτσι την εντύπωση πεζούλας…που παραπλανούσε τους πειρατές. Είναι κτισμένη σε κτήμα που το οριοθετούσαν τεράστιοι «λούροι».
Η δεύτερη έχει πολλούς χώρους και όροφο…με εξωτερική πέτρινη σκάλα, έχει καλοφτιαγμένη καμινάδα, παγκάκι στην αυλή και βοηθητικούς χώρους…Είναι κτισμένη σε πλαγιά μέσα σε μεγάλο κτήμα με αναβαθμίδες.
Σε μικρή απόσταση απ’ αυτό, βρίσκεται ένα μεγάλο κυκλικό, πέτρινο κτίσμα, με κεντρική πέτρινη κτιστή κολώνα, για να στηρίζεται πιθανόν κυκλική στέγη, με αρκετά μεγάλη την μια πόρτα και μικρή και στενή την άλλη, που παραπέμπει σε στρούγκα…για το άρμεγμα των ζώων, αλλά απ’ την άλλη στο εσωτερικό του έχει κτιστό μεγάλο παγκάκι…που παραπέμπει μάλλον…σε χώρο αναψυχής. Όπως φαίνεται η αρχιτεκτονική άλλαξε…,καθώς εξέλιπε ο φόβος των πειρατών και τα σπίτια έγιναν μεγαλύτερα…και ομορφότερα…
Μετά από μιας ώρας πορεία περίπου φτάσαμε στους πρώτους καταρράκτες και στις βάθρες ενός παραποτάμου της Χάλαρης, που είναι ιδανικές και για κολύμπια…κατά την διάρκεια καλοκαιρινών καταβάσεων.
Στην συνέχεια ανηφορίσαμε προς την απαρχή του φαραγγιού της Χάλαρης, που είναι ένα απ’ τα ομορφότερα τοπία της Ικαρίας και όπου επισκεφτήκαμε τον πιο γνωστό καταρράχτη του νησιού, που φέρει το όνομα Ραξούνια. Ένα τοπίο μαγευτικό που σε συναρπάζει…και νερά να πέφτουν…από ψηλά…Ένας νεραϊδότοπος…
Συνεχίσαμε να ανηφορίζουμε το βουνό, μέχρι που βγήκαμε σε δρόμο, που μας έβγαλε στο οινοποιείο του Αφιανέ, που βρίσκεται στο χωριό Προφ. Ηλίας Ραχών. Το συγκρότημα βρίσκεται μέσα σε θαλερό αμπελώνα. Το κεντρικό κτίριο στεγάζει στο υπόγειο το οινοποιείο και στον πάνω όροφο λαογραφικό μουσείο και αίθουσα γευσιγνωσίας. Παραδίπλα υπάρχει το κελάρι, ένα καλαίσθητο παραδοσιακό κτίσμα, πιο πάνω υπάρχουν τα πατητήρια, ένα σύγχρονο και ένα παραδοσιακό…με τεράστιες σχιστόπλακες και πιο πέρα ένα πέτρινο αμφιθεατράκι…όπου δοκιμάσαμε τα κρασιά που παράγει με πολύ μεράκι οι οικογένεια Αφιανέ. Ένα κόκκινο που βγαίνει από την τοπική ποικιλία Φωκιανό και ένα εξαιρετικό λευκό που προέρχεται από την επίσης τοπική ποικιλία που λέγεται Μπεγλέρι…
Από εδώ με αγροτικό επιστρέψαμε στον Μαγγανίτη, σε δυο δόσεις… Και όσοι περιμέναμε το αγροτικό να επιστρέψει, ήπιαμε και ένα ωραίο καφέ απ’ τα χεράκια της κ. Μαρίας και φάγαμε ένα εκπληκτικό υποβρύχιο και στανιάραμε….καθώς ήμασταν ψόφιοι απ’ την κούραση και το ξενύχτι…
Το απόγευμα στον Μαγγανίτη, μετά το φαγητό, χορέψαμε και τους αποχαιρετιστήριους…ικαριώτικους χορούς και κατά τις δέκα η ώρα μπαίναμε στο καράβι, Ιεράπετρα, για την επιστροφή…Γεμάτοι από τις απροσδόκητες…και εκπληκτικές ομορφιές που είδαν τα μάτια μας, τις θεσπέσιες μυρωδιές, τα κελαϊδίσματα των πουλιών, το κελάρυσμα των νερών, τις νοστιμιές, τις γεύσεις, τα κρασιά, τις μουσικές και τους ατέλειωτους…χορούς που απόλαυσε η ύπαρξή μας ολάκερη….
Σ’ ευχαριστούμε Ικαρία που υπάρχεις!… Ευχαριστούμε και τον αρχηγό μας που μας «καθοδήγησε»…εις το να αντιληφθούμε το πόσο όμορφη και παράξενη είσαι…
Και εις το επανιδείν…Αμήν.
