Η Άγνωστη Σκιάθος
Η Άγνωστη Σκιάθος
1911 – 2011, εκατό χρόνια από το θάνατο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, του μεγαλύτερου διηγηματογράφου μας. Συνέδρια, ημερίδες, αφιερώματα στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο… και μια εκδρομή, από έναν σύλλογο με φυσιολατρικές και πολιτιστικές ανησυχίες, τον Ε.Π.Ο.Σ. Φυλής. Θα περπατήσουμε λέει με χάρτη τα διηγήματά του και οδηγούς μας τους ήρωες του. Τι καλύτερο για μια αρχάρια πεζοπόρο με λογοτεχνικές ανησυχίες. Όταν δε μου ζητήθηκε να συμβάλλω κι εγώ διαβάζοντας ένα διήγημά του … ε τότε δεν υπήρχε δεύτερη σκέψη. Αρχίσαμε πρόβες με την Αλεξάνδρα τη Σταυρακάκη να επιμελείται τα κείμενα και να μας συντονίζει. Μετά τρεις εβδομάδες ήμασταν έτοιμοι.
Παρασκευή 27/5, νωρίς το απόγευμα λοιπόν και βρίσκομαι μέσα στο πούλμαν για Αγ. Κωνσταντίνο. Ωραία ατμόσφαιρα, φιλόξενο περιβάλλον. Καλά ξεκινήσαμε. Μετά τον πατροπαράδοτο καφέ στον Αγ. Κωνσταντίνο και δύο ωρίτσες στο καράβι, βρισκόμαστε στη Σκιάθο. Κανείς δεν θέλει να κάτσει στο ξενοδοχείο. Σχηματίζονται μικρές μικρές παρέες που απλώνονται στην πόλη και καταλήγουν στα παραλιακά ταβερνάκια να τραγουδούν a capella με συνοδεία … τσίπουρου. Η πρώτη μέρα αφήνει ευοίωνα σημάδια για ό,τι θα ακολουθήσει.
Σάββατο πρωί πρωί το πούλμαν μας πάει στη Μονή της Ευαγγελίστριας όπου μετά από μία σύντομη αναδρομή στην ιστορία της από τον ηγούμενο είμαστε έτοιμοι να ακούσουμε την πρώτη ανάγνωση. Το λιθόστρωτο ανηφορικό δρομάκι χρησιμεύει για αμφιθέατρο, το κτίριο της Μονής μπροστά μας για σκηνή και η καταπράσινη πλαγιά που απλώνεται στα δεξιά μας ως κάτω βαθιά στη θάλασσα θα είναι ο καμβάς που πάνω του θα πάρει μορφή ένα «Όνειρο στο κύμα». Η φωνή του Χρήστου πάλλεται επάνω στο πέτρινο ηχείο της μονής και αντηχεί την αγωνία και το θάμβος του νεαρού βοσκού μπροστά στη Μοσχούλα. Πώς έγινε και νύχτωσε, ακούγονται βελάσματα και κουδουνάκια, ένας παφλασμός στη θάλασσα, μια κοριτσίστικη φωνή … Ο Παπαδιαμάντης μας έχει ήδη κερδίσει αλλά θέλουμε να μπούμε στον κόσμο του με όλες μας τις αισθήσεις.
Στην άκρη του δρόμου ένας ένας κατηφορίζουμε στο μονοπάτι που σιγά σιγά μας βάζει βαθιά μέσα στην πλαγιά. Κρυβόμαστε απ’ τον ήλιο και ξαναβγαίνουμε στο ξέφωτο. Η διαδρομή ανηφορίζει σ’ έναν φιδωτό χωματόδρομο αλλά δεν αργούμε να φτάσουμε στον πρώτο σταθμό ανάπαυσης που δεν είναι άλλος απ’ τον Αγ. Χαράλαμπο, ένα απ’ τα πολλά μικρά ξωκλήσια της Σκιάθου. Δείχνει έρημο αλλά προδίδεται απ’ τα ανθισμένα παρτέρια του και τα ασπρισμένα πεζούλια του. Μας δροσίζει με το νερό του, ξαποσταίνουμε στον ίσκιο του και συνεχίζουμε για την Παναγία τη Ντομάν. Ακολουθούμε το βαθύσκιωτο ρέμα του Χαιρημωνά και σε λίγο μπροστά μας η Παναγία Δομάν για τον Παπαδιαμάντη, πνιγμένη πραγματικά στην οργιώδη βλάστηση. Εδώ έφτασαν και ο Γιάννης ο Κούτρης και οι άλλοι βοσκοί με τις οικογένειές τους και τα κοπάδια τους συνοδευόμενοι απ’ τον παπά Αγγελή. Έκαναν ανάσταση στην Αγι-Αναστασιά και μέσα στη νύχτα περπάτησαν για να λειτουργήσουν το εκκλησάκι. Εδώ μπροστά στην έισοδο άναψαν φωτιά κι ετοίμασαν το γεύμα, εδώ βρέθηκε κι ο Παπαδιαμάντης και με το ξημέρωμα αγνάντεψε τον ήλιο ν’ ανατέλει πίσω απ’ την ακτή του Κουρούπη και τα βουνά του Πηλίου και το ίδιο το όρος Άθως «να κοιτά ψηλά στον ουρανό». Περίμενα φτάνοντας να δω ό,τι περιέγραφε ο Παπαδιαμάντης στην «Αγι-Αναστασιά». Θα διάβαζα και μπροστά μας θα είχαμε την ίδια εικόνα. Ωστόσο, η τόσων δεκαετιών εγκατάλειψη της υπαίθρου είχε αφήσει το δάσος να θεριέψει στερώντας μας έτσι τη δυνατότητα να δούμε ό,τι είχε δεί και ο Παπαδιαμάντης τότε. Και έτσι, όμως, μας πρόσφερε τον πλούσιο ίσκιο του για να ξαποστάσουμε και να αφουγκραστούμε τις ζωές που έχει ζήσει.
Προχωρούμε βόρεια προς το Κάστρο. Το τοπίο άνοιξε σιγά σιγά, βγαίνουμε από τα πυκνά δάση στο ξέφωτο και βρισκόμαστε πάνω απ’ τους απόκρημνους βράχους της βορειοδυτικής Σκιάθου. Τα μέρη της Φραγκογιαννούς – εκεί κάτω στα βράχια του Αϊ-Σώστη, αφού περιπλανήθηκε για μέρες, πνίγηκε και λυτρώθηκε, η «Φόνισσα». Στον Αϊ-Γιάννη, πάνω απ’ το ρέμα του Χαιρημωνά θα μαθαίναμε ακούγοντας απ’ το Δρόσο, την περιπέτειά που σαν παιδί έζησε ο Παπαδιαμάντης και με αυτοσαρκαστική διάθεση και χιούμορ, διηγείται στα «Δαιμόνια στο ρέμα».
Πολύ ευκολότερα φτάσαμε εμείς στον βραχώδη όγκο του Κάστρου απ’ ό,τι εκείνη την παραμονή Χριστουγέννων ο παπα-Φραγκούλης, ο μπαρμπα-Στεφανής και η συνοδεία τους, που με μια βάρκα ήρθαν μέσα στην θαλασσοταραχή και το χιόνι για να προστρέξουν τους αποκλεισμένους συγχωριανούς τους. Καθίσαμε έξω από το ναό του «Χριστού στο Κάστρο» και ακούσαμε για την περιπέτειά τους με τη φωνή της Αθηνάς.
Το βράδυ παρακολουθήσαμε το ντοκυμαντέρ που έχει φτιάξει για τη «Φόνισσα» ο οδηγός και ξεναγός μας σ’ όλη αυτήν την πεζοπορία, ο Γιάννης ο Μάγγος, που γνωρίζει τη Σκιάθο πέτρα πέτρα, λάτρης του νησιού και του Παπαδιαμάντη μετέτρεψε το διήγημα σε εικόνα ζωντανή.
Είχα ξαναπάει στη Σκιάθο αλλά δεν ήξερα πόσα ακόμα είχα να δω. Περπατώντας με οδηγό τον Παπαδιαμάντη γνώρισα ένα άλλο νησί, την αθέατη και κρυμμένη Σκιάθο.
Κατερίνα Θωμά
