Αιθιοπία, πρώην Αβησσυνία. Τα ταξίδια που αλλάζουν τη ζωή μας…..
Αιθιοπία, πρώην Αβησσυνία 22/12/2015 – 4/1/2016
Τα ταξίδια που αλλάζουν τη ζωή μας…..
Πολλές φορές έχω αναρωτηθεί πως ξεκινάει η επιθυμία ενός ταξιδιού. Μπορεί να είναι μία εικόνα, μία λέξη, κάποια σελίδα βιβλίου ή όπως στην προκειμένη περίπτωση μία έκθεση φωτογραφίας πολλά χρόνια πίσω. Τα χρόνια πέρασαν, άλλα ταξίδια μεσολάβησαν, η επιθυμία όμως για ένα ταξίδι στην Αιθιοπία παρέμενε και χάρη στον Ε.Π.Ο.Σ. Φυλής το ταξίδι αυτό έγινε πραγματικότητα με ορειβασία και πεζοπορία στην οροσειρά Σίμιεν.
Αντίς Αμπέμπα ή Αμπάμπα στα 2.355 μ. Νέο Λουλούδι στα αμχαρικά. Η αναζήτηση του «νέου» και του «λουλουδιού» είναι από δύσκολη έως αδύνατη…. Ευχάριστη έκπληξη η θερμοκρασία κάτι σαν άνοιξη στην Ελλάδα. Μία σύντομη στάση στην πρωτεύουσα μας έδωσε την ευκαιρία να πάρουμε μία πρώτη γεύση από τη χώρα. Καθημερινές εικόνες μεγάλης αφρικανικής πόλης, βουή, σκόνη, κοσμοσυρροή, φιλικοί και ευγενικοί άνθρωποι, εξαίσιος καφές τοπικής προέλευσης. Επίσκεψη στο λόφο Εντότο για θέα της πόλης από ψηλά. Χιλιάδες κάτοπτρα αντανακλούν τον ήλιο, κάνοντας ένα περίεργο παιγνίδι. Ξαφνικά κατάλαβα ότι τα κάτοπτρα ήταν οι τσίγκινες στέγες των σπιτιών. Ευκάλυπτοι καλύπτουν το λόφο και από παντού ξεπροβάλλουν γυναίκες φορτωμένες το πολύτιμο φορτίο, ξύλα για το μαγείρεμα. Η σκληρή πραγματικότητα της Μαύρης Αφρικής.
Μπαχίρ Νταρ, μια κωμόπολη στα βορειοδυτικά της χώρας σε υψόμετρο 1.830 μ., στο νότιο άκρο της «ευλογημένης» λίμνης Τάνα, κοντά στις πηγές του Γαλάζιου Νείλου. Με σκάφος διασχίσαμε τα ήρεμα χαλκόχρωμα νερά και αγκυροβολήσαμε σε ένα μικρό όρμο στη χερσόνησο Ζέγκε. Εδώ καθώς και στα νησάκια της λίμνης συναντάς μοναστήρια χτισμένα από τον 13ο μέχρι τον 16ο αιώνα. Οι ναοί κυκλικοί με κωνική αχυροσκεπή, όπως τα παραδοσιακά αιθιοπικά σπίτια. Οι εξωτερικοί διάδρομοι, μόνο στους οποίους επιτρεπόταν να μπούμε, ήταν διακοσμημένοι με πολύχρωμες αγιογραφίες από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Οι αγιογραφίες διατηρούν έναν δικό τους απλοϊκό χαρακτήρα. Ένα τύμπανο, το οποίο ήταν ακουμπισμένο σε μία άκρη , είναι αυτό που δίνει τον παλμό στις ψαλμωδίες της θείας λειτουργίας. Το απόγευμα μας βρήκε στους καταρράκτες του Γαλάζιου Νείλου. Μια τρομερή αφρισμένη νεροποντή πέφτει βροντώντας από ύψος 45 μέτρων, σκορπώντας τριγύρω ένα σύννεφο από σταγονίδια. Δυστυχώς το νερό δεν ήταν αρκετό αυτή την εποχή, οι καταρράκτες όμως δεν έπαυαν να είναι εντυπωσιακοί και το όλο τοπίο μας αποζημίωσε. Καθώς έπεφτε το σούρουπο και το φεγγάρι άρχισε να εμφανίζετε στον απέναντι λόφο, μια απόκοσμη γαλήνη απλώθηκε γύρω μας, την οποία διέκοπταν οι λαρυγγισμοί των χωρικών που μας προσπερνούσαν καθώς επέστρεφαν στις καλύβες τους. «Στα όνειρα πάντα η Αφρική» .
Καθ’ οδό για Γκοντάρ επισκεφτήκαμε ένα σχολείο της περιοχής. Ένα φτωχό ταπεινό ορθογώνιο κτίσμα από ξύλο, σβουνιά και τσίγκο στην οροφή, χωρίς φως, αλλά ούτε άλλο εξοπλισμό. Ακόμα και τα βιβλία απουσίαζαν. Στην αυλή όμως τα γέλια και το ξέφρενο τρέξιμο των παιδιών συνέχισαν να μας δείχνουν την άλλη πλευρά της ζωής, αυτή της αισιοδοξίας και της ελπίδας. Μας δέχτηκαν με χαρά, περιέργεια και προσμονή. Αφήσαμε γραφική ύλη και ελπίζουμε να μπορέσουμε να στείλουμε περαιτέρω βοήθεια. Τα μάτια των παιδιών, μάτια μεγάλα, ζωντανά με δίψα για ζωή θα μείνουν για πάντα χαραγμένα στη μνήμη μου.
Το Γκοντάρ, χτισμένο σε υψόμετρο πάνω από 2.000 μ., ιδρύθηκε το 1635 . Στο κέντρο της πόλης βρίσκεται ένα μεγάλο περιτειχισμένο συγκρότημα με τα ερείπια των επιβλητικών πύργων. Η καστροπολιτεία του Γκοντάρ, τυλιγμένη ακόμα σε μια αύρα μυστηρίου και μεσαιωνικής μεγαλοπρέπειας, ήταν πρωτεύουσα της Αιθιοπίας μέχρι το 1855. Στον ναό της Αγίας Τριάδας όπου αγιογραφίες απαράμιλλης τέχνης καλύπτουν τους τοίχους, δεκάδες άγγελοι μας παρακολουθούν από την οροφή με τα μεγάλα εκφραστικά μάτια τους. Βαθειά θρησκευόμενοι οι Αιθίοπες. Η χριστιανική πίστη ήλθε και φώλιασε, από τον 4ο μ.χ. αιώνα, πάνω σε αυτά τα απομονωμένα οροπέδια της βόρειας Αιθιοπίας. Η μέρα έκλεισε με ένα θαυμάσιο δείπνο σε εστιατόριο με τοπικά εδέσματα συνοδεία παραδοσιακών χορών και με την προσμονή της επομένης ημέρας.
Διάσχιση της οροσειράς Σίμιεν.
Ξημέρωσε η «μεγάλη μέρα». Ήδη στο βορρά φαίνονταν τα όρη Σίμιεν. Τα σακίδια ετοιμάστηκαν, ανυπομονησία όλων μας για τη γνωριμία αυτού του Εθνικού Πάρκου, αναγνωρισμένου από την Unesco ως μνημείο παγκόσμιας φυσικής κληρονομιάς. Διατυπώσεις για την είσοδο, γνωριμία με τους τοπικούς συνοδούς μας και μία από τις ωραιότερές μου ορεινές πεζοπορίες αρχίζει. Τοπία συγκλονιστικά, μοναδικής ομορφιάς, όπου η ηφαιστειακή δραστηριότητα πριν από εκατομμύρια χρόνια και στη συνέχεια η διάβρωση σκάλισαν απότομες πλαγιές και πανύψηλες κορυφές. Γνωριμία με τον μπαμπουίνο τζελάντα ή «ιερή καρδιά» επειδή ένα κομμάτι δέρμα σε σχήμα «καρδιάς» στο στήθος του προβάλλει ρόδινο γυμνό από τρίχες. Περπατούσα νοιώθοντας το κορμί μου να είναι μόνο μάτια και καρδιά.
Πρώτη κατασκήνωση στο Sankaber 3.250 μ. και οι πρώτες ενδείξεις της πολύ καλής οργάνωσης του τοπικού γραφείου. Συνεχής φροντίδα καθ’ όλη τη διάρκεια της παραμονής μας στο βουνό, άγρυπνοι φρουροί με όπλα κάθε βράδυ έξω από τις σκηνές μας (δεν κατάλαβα από τι κινδυνεύαμε…), μια μικρή «γλυκιά» ροζ λεκανίτσα με ζεστό νερό το πρωί, για το καλημέρα της ημέρας, απρόσμενα καλό και άφθονο φαγητό. Συνεχίζοντας, βρεθήκαμε σε σημεία με καταπληκτική θέα σε τεράστιους καταρράκτες και μετά από μερικά ανεβοκατεβάσματα, χαρακτηριστικό των διαδρομών στα όρη Σίμιεν, και μια απογευματινή μπόρα να μας δυσκολεύει, φτάσαμε στο χωριό Geech, όπου βρήκαμε καταφύγιο σε μία παραδοσιακή καλύβα. Εδώ παρακολουθήσαμε τη διαδικασία ψησίματος καφέ, που στη συνέχεια απολαύσαμε, ευχόμενοι χρόνια πολλά στο Στέφανο που γιόρταζε. Η βροχή σταμάτησε και ανηφορίσαμε για το οροπέδιο στα 3.600 μέτρα. Στα ψηλά αυτά αλπικά λιβάδια φύεται το φυτό Λοβελία, το οποίο πολλές φορές παίρνει τεράστιες διαστάσεις λόγω της ισχυρής υπεριώδους ακτινοβολίας. Geech, οροπέδιο μοναδικής ομορφιάς, απεραντοσύνη ολόγυρα και καθώς ο ήλιος δύει και τα κοπάδια αγελάδων επιστρέφουν στη βάση τους, ο ορίζοντας βάφεται με εκπληκτικά πορτοκαλοκίτρινα χρώματα. Εδώ ο νους ηρεμεί και η ψυχή γαληνεύει. Συλλογίζομαι τα λόγια του FredericGros «αρκεί μια μπουκιά ψωμί, μια γουλιά δροσερό νερό, ένα ανοιχτό τοπίο, ένα ελεύθερο βάδισμα για να νιώσει κανείς ελεύθερος» . Πρωινή αναχώρηση. Αρχικά κατάβαση σε όμορφο δασωμένο μονοπάτι, πέρασμα μικρού ρυακιού και στη συνέχεια ανάβαση. Η βλάστηση αρχίζει να αραιώνει και ολόγυρα, διάσπαρτοι στις γύρω πλαγιές, ηλιοκαμένοι ισχνοί άντρες αλωνίζουν το κριθάρι και το τεφ, δημητριακό που ευδοκιμεί μόνο στην Αιθιοπία. Παιδιά τρέχουν να μας προϋπαντήσουν χαρούμενα για την αναπάντεχη συνάντηση, είδα όμως και θλιμμένα μουτράκια γεμάτα απορία : άραγε τι ζητούσαμε στα μέρη τους; Σκληρή ζωή, διαρκής αγώνας για την επιβίωση που εδώ είναι καθημερινή υπόθεση και σε καμία περίπτωση εξασφαλισμένη . Κερδίζοντας ύψος, η πορεία μας συνεχίστηκε σε χωματόδρομο μαζί με τους ντόπιους και τα φορτηγά, τα οποία με την καρότσα ασφυκτικά γεμάτη από ένα πολύχρωμο πλήθος μας χαιρετούσαν, αφήνοντας πίσω για ενθύμιο τη σκόνη τους. Και περπατώντας…. φτάσαμε στην ωραιότερη για μένα κατασκήνωση, στο Chenek στα 3.620μ. Εν τω μεταξύ η ομάδα είχε χωριστεί. Κάποιοι προσέγγισαν το Chenec από άλλη πιο απαιτητική διαδρομή και αυτό συνεχίστηκε και τις επόμενες μέρες. Μία ομάδα κατέκτησε την ψηλότερη κορυφή RasDashen (4.553 m.), άλλη ομάδα κάποια άλλη κορυφή ξεπερνώντας τα 4.000 μ., μπράβο Γιάννη, και κάποιοι περιπλανηθήκαμε στο μαγευτικό αυτό οροπέδιο, αναζητώντας τα WaliaIbex, ένα είδος αγριοκάτσικου, τα αρσενικά των οποίων διακρίνονται για τα τεράστια κέρατά τους. Παρατηρώντας τους αξιολάτρευτους μπαμπουίνους, που σε κάθε ευκαιρία «έκλεβαν» πατάτες από τα μαγειρεία , έφτασε η ώρα να απολαύσουμε τις δημιουργίες του μοναδικού μας Σεφ. Πίτσα νοστιμότατη στα 3.600μ. στην Αιθιοπία!
Την επομένη ημέρα αφού επισκεφτήκαμε το σχολείο της περιοχής , είχαμε την ευκαιρία να πάρουμε μια μικρή ιδέα του τρόπου ζωής των κατοίκων. Σε μια σκοτεινή τυπική καλύβα, παρακολουθήσαμε την παρασκευή της ιντζέρα, εθνικό ψωμί της Αιθιοπίας που συνοδεύει απαραίτητα όλα τα φαγητά. Μια πίτα με σπογγώδη υφή και μια γλυκόξινη και μάλλον περίεργη γεύση. Στη συνέχεια η επίδειξη της κομμωτικής τέχνης ήταν αρκετά ενδιαφέρουσα, αλλά καμιά συνορειβάτισα δεν τόλμησε να βγει από την καλύβα με κοτσιδάκια!! Σε αυτή την απόμακρη ορεινή κοινότητα αισθάνεσαι ότι ο χρόνος έχει σταματήσει. Τελευταίο βράδυ στο βουνό και μία νέα ευχάριστη έκπληξη από την ομάδα του μαγειρείου: ΒΑΣΙΛΟΠΙΤΑ, έστω και μία μέρα νωρίτερα. Ενθουσιασμένοι και συγκινημένοι σβήσαμε τους φακούς…, ψάλαμε τα κάλαντα και ευχηθήκαμε Καλή Χρονιά . Μοναδικές στιγμές ! Με το που ξημέρωσε, άρχισε η αντίστροφη μέτρηση. Μάζεμα κατασκήνωσης, αποχαιρετισμοί, αναμνηστικές φωτογραφίες, AMESEGENALOH – ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ Αιθιοπία, και επιστροφή στον πολιτισμό (τρόπος του λέγειν…. )
Λαλιμπέλα, πόλη στα 2.600 μέτρα και ξαφνικά η μηχανή του χρόνου μας μεταφέρει αιώνες πίσω, στα πρωτοχριστιανικά χρόνια. Καθώς πλησιάζουν τα Χριστούγεννα (οι Αιθίοπες ακολουθούν το παλαιό ημερολόγιο), εκατοντάδες προσκυνητές άρχισαν να κατακλύζουν την πόλη. Περπατούσαν χιλιόμετρα με τα απολύτως απαραίτητα, μία «τω πάλαι ποτέ» άσπρη κάπα ριγμένη στους ώμους τους, ξυπόλητοι ως επί το πλείστον και με την απαραίτητη ράβδο στο χέρι. Με την είσοδό τους στην πόλη, οι νέοι της Λαλιμπέλα τους πλένουν τα πόδια σε ένδειξη σεβασμού, και στη συνέχεια άλλοι κατευθύνονται στις εκκλησίες, άλλοι διασκορπίζονται σε ανοιχτούς χώρους για τη διαμονή τους. Μέχρι τη μέρα των Θεοφανίων , της μεγαλύτερης εορτής της Αιθιοπικής εκκλησίας, δυσκολεύομαι να φανταστώ το τι θα συμβεί σε αυτή τη μικρή πόλη. Σαστισμένη, στάθηκα σε μία άκρη χωρίς σκέψη και σαν σε βουβή ταινία άφησα τις εικόνες να με κατακλύσουν. Εδώ πριν από 800 περίπου χρόνια γεννήθηκε ένα θαύμα που πολλοί αποκαλούν το 8ο θαύμα του κόσμου. Οι σκαλισμένες στους βράχους μονολιθικές εκκλησίες της Λαλιμπέλα. Ένας λαβύρινθος από κρύπτες, στενά περάσματα και σήραγγες, ένας υπόγειος κόσμος δροσερός και σκοτεινός οδηγεί από τη μία εκκλησία στην άλλη. Εντυπωσιακότερος όλων ο σταυροειδούς σχήματος ναός του Αγίου Γεωργίου.
Με την επιστροφή μας στην Αντίς Αμπέμπα επισκεφτήκαμε το Εθνικό Μουσείο, όπου γνωρίσαμε τη μακρινή μας πρόγονο… Λούση 3.500.0000 ετών. Τέλος το παλάτι του τελευταίου αυτοκράτορα Χαϊλέ Σελασιέ, τώρα Εθνολογικό Μουσείο.
Γυρνώντας πίσω στην Ελλάδα έπεσα πάνω σε ένα δημοσίευμα που μιλούσε για τη βοήθεια σε βοοειδή και σιτηρά που έστειλε η Αιθιοπία στην Ελλάδα τις δύσκολες μέρες του μεσοπολέμου, εξ ου και το όνομα της πλατείας Αβησσυνίας.
Έχει ο καιρός γυρίσματα !
Κείμενο: Δήμητρα Μπάρτζη
