ΗΠΕΙΡΟΣ Δ.ΠΩΓΩΝΙ-ΜΟΥΡΓΚΑΝΑ-ΝΕΜΕΡΤΣΙΚΑ 5-9-2018
Για μια ακόμα φορά στην λεβεντογέννα γη της Ηπείρου με τις άπειρες ομορφιές και τους άπειρους ξενιτεμένους… ανά την υφήλιο… καθώς η γη της ανέκαθεν… αδυνατούσε να θρέψει τους κατοίκους της. Μεγάλος καημός η «ξενιτιά»… ο ξεριζωμός από την γενέθλια γη… και αμέτρητα τα τραγούδια, μοιρολόγια γι’ αυτήν.
Γι’ αυτό στην Ήπειρο ακόμα και τα γλέντια και τα πανηγύρια αρχινούν με μοιρολόϊ, τα λεγόμενα «νουμπέτια», σαν ένα φόρο τιμής στους ξενιτεμένους τους. Τους μοιρολογούν σαν να είναι πεθαμένοι… και σάμπως δεν είναι; Αφού δεν βλέπουν το φως της Πατρίδας, δεν τρώνε το ψωμί της δεν πίνουν το νερό της, δεν βλέπουν τον ήλιο της και δεν χαίρονται την ομορφιά της.
Το Ήπειρος προέκυψε από το «Άπειρος Γαία»… την γεωγραφική περιοχή που στην αρχαιότητα καταλάμβανε την σημερινή Ήπειρο και την μισή Αλβανία.
Ένα επίθετο που εκφράζει επακριβώς τα χαρακτηριστικά του τόπου και των ανθρώπων που τον κατοίκησαν από την αρχαιότητα έως σήμερα. Και αυτά είναι, άπειρη ομορφιά, άπειρη φτώχεια, άπειρη αγάπη για την πατρίδα, το αποδεικνύει η πληθώρα των εθνικών ευεργετών που κατάγονται απ’ αυτήν, άναρίθμητα τραγούδια για αυτήν αλλά και για την φτώχεια, την ξενιτειά, το θάνατο, την αγάπη, τα ντέρτια και τους καημούς του κοσμάκη της που διασκορπίστηκε στα πέρατα ολάκερης της γης, για να ζήσει και όχι μόνο… Γιατί οι ηπειρώτες όπου και αν πήγαν δεν ξέχασαν ποτέ την πατρίδα…
Αδιάψευστοι μάρτυρες γι’ αυτό αποτελούν τα σπουδαιότερα μνημεία που κοσμούν την Αθήνα και τα Γιάννενα, όπως το Ζάππειο, το Καλλιμάρμαρο στάδιο, το Πολυτεχνείο, η Ακαδημία, η Ριζάρειος Σχολή, το Αρσάκειο Παρθεναγωγείο, τα Τοσίτσια σχολεία, το Αρχαιολογικό Μουσείο, το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο, η Ζωσιμαία Βιβλιοθήκη, το νοσοκομείο και το ορφανοτροφείο «Χατζηκώστα» στα Γιάννενα κ. α.
Προορισμός μας αυτή τη φορά το Δ, Πωγώνι, για αναβάσεις στην Μουργκάνα και Νεμέρτσικα και πεζοπορίες σε τόπους με άπειρο φυσικό κάλος, με πέτρινα εντυπωσιακά γεφύρια και ιστορικό ενδιαφέρον.
Απόγευμα Μεγάλης Πέμπτης αναχωρήσαμε από Αθήνα με προορισμό το Δελφινάκι Πωγωνίου όπου μείναμε σε δωμάτια και σε ξενώνες και από εκεί θα ξεκινούσαν οι δραστηριότητες όλων των ομάδων, ορειβατικές, πεζοπορικές και via-ferata στον Αώο ποταμό. Ήμασταν περί τα 28 άτομα, με αρχηγούς την Πόπη και βοηθό της την Χρυσάνθη Πολυχρονίδου.
Την Μ. Παρασκευή η ορειβατική ομάδα περί τα δεκαεπτά άτομα αναχώρησε με το πούλμαν για το χωριό Αγία-Μαρίνα, κτισμένο στα 600μ υψόμετρο και συνέχισε για το χωριό Άγιοι Απόστολοι στα 900μ. για ανάβαση στην κορφή της Μουργκάνας(1.806μ.).
Στις υπώρειες αυτής είναι σκαρφαλωμένα κάμποσα ακόμα χωριά, όπως η Λίστα, η Γλούστα(Κεφαλοχώρι), η Κωστάνα, η Καμίτσιανη, το Βαβούρι και ο Λιάς, που έγινε γνωστό στον κόσμο, απ’ το βιβλίο του Νίκου Γκατζογιάννη «Ελένη» και αναφέρεται σε γεγονότα του εμφυλίου πολέμου που διαδραματίστηκαν στο εν λόγω χωριό.
Ελάχιστοι οι κάτοικοι σ’ αυτά χωριά… και οι περισσότεροι ήταν εδώ για να γιορτάσουν το Πάσχα.
Η λέξη μουργκάνα δηλώνει κάτι, εξ’ όψεως σκοτεινό… Και η Μουργκάνα ονομάστηκε έτσι εξ αιτίας του φαινομένου της αντανάκλασης. Το εν λόγω βουνό είναι παντελώς άδενδρο… έχει μόνο λιβάδια, τα οποία κάθε πρωί δροσολογιούνται… Και όταν βγαίνει ο ήλιος, πέφτει πάνω στα δροσερά λιβάδια και αντανακλάται το σκούρο πράσινο χρώμα τους στην ατμόσφαιρα, με αποτέλεσμα το βουνό να φαίνεται σκοτεινό.
Αρχηγός μας στην ανάβαση της Μουργκάνας, ο Δημήτρης Μάντζιος, ορειβάτης του ΕΟΣ-Ιωαννίνων, που κατάγεται από χωριό της περιοχής, με σκούπα… ένα ακόμα μέλος του ιδίου συλλόγου. .
Η ανάβαση ήταν ενδιαφέρουσα… με πολλές εναλλαγές τοπίου. Η Μουργκάνα είναι ένα θεαματικό, άδεντρο και άγριο βουνό με πολλές κορφές, που η μία ακουμπάει πάνω στην πλάτη της άλλης και ανάμεσά τους σχηματίζονται βαθιές χαράδρες με πλούσια λιβάδια.
Η ψηλότερη κορφή είναι η 1806, πήρε το όνομα του υψομέτρου της… Έχει και δεκάδες άλλες γυμνές και απότομες κορφές και οι ψηλότερες απ’ αυτές είναι οι: Αροτός, Υψηλάντης, Φούρκα, Τσεροβέσι, Ξεροβούνι, Σιντιλή, Στάλος, Καστρί κ. α
Το βουνό στα χαμηλά, έχει βελανιδιές, κέδρα και κωνοφόρα με κυρίαρχο το έλατο, αλλά στα ψηλότερα υπάρχει μακία, κουμαριές, αριές, πουρνάρια, φρύγανα ασφάκες, παλιούρια και πολλά αρωματικά φυτά, θυμάρι, φασκόμηλο, ρίγανη, μέντα, χαμομήλι.
Η πανίδα του περιλαμβάνει αγριογούρουνα, αλεπούδες, ασβούς, κουνάβια, λαγούς, πέρδικες, φάσες, κοτσύφια, μπεκάτσες, φίδια, και σπάνια ζαρκάδια και αηδόνια.
Στην αρχή ανηφορίσαμε μια πλαγιά με μεγάλη κλίση και βγήκαμε σε μια κοιλάδα, την οποία διαβήκαμε και διασχίσαμε την απέναντι όχθη της, τραβερσάροντας πάνω σε χιονούρες και βράχια και βγήκαμε σε μια κορφή. Στη συνέχεια τραβερσάραμε κάμποσες πλαγιές με μεγάλη κλίση, της κορυφογραμμής και από κάτω μας, αριστερά, έχασκε η βαθειά χαράδρα της Γκογκούσας. Και όλο νομίζαμε πως σε λίγο φτάνουμε και όλο ξεγελιόμασταν… Όλο και κάποια κορφή ξεπρόβαλλε μπροστά μας κι άντε πάλι κάνε κουράγιο και προχώρα…
Και κάποια στιγμή εδέησε… ο Κύριος και φάνηκε και η ψηλότερη κορφή, προς μεγάλη μας ανακούφιση… Ήδη είχαν φτάσει οι γρηγοροπόδαροι της ομάδας και φωτογραφίζονταν στο δίδυμο… κολωνάκι. Πολύ κοντά στο κολωνάκι υπάρχει μικρή μεταλλική κατασκευή, σαν γλυπτό… μου φάνηκε, που προφανώς τοποθετήθηκε εκεί για κάποιο σκοπό… που δεν πάει ο νους μου.
Εδώ δεσπόζει… όρθιο ακόμα ένα πολυβολείο, απομεινάρι του εμφυλίου… πέριξ του οποίου, έγιναν τρομερές μάχες τον Σεπτέμβριο του 1948, με κατάληξη την ήττα των ανταρτών, οι οποίοι αντιστάθηκαν μεν σθεναρά… αλλά μετά από τρεις προσπάθειες του κυβερνητικού στρατού και την χρήση των εμπρηστικών βομβών Ναπάλμ, που πρωτοδοκιμάστηκαν στο ύψωμα Ταβέρα, δεν άντεξαν και υποχώρησαν, όσοι γλύτωσαν προς τα Ζαγοροχώρια.
Η θέα απ’ την κορφή εκπληκτική!… Από κάτω μας η πεδιάδα της Κόνιτσας και ο Αώος ποταμός που ξεμυτίζει από την άγριας… ομορφιάς, ομώνυμη χαράδρα, για να ενωθεί σε λίγο με τον Γοργοπόταμο και να πορευτούν προς το Ιόνιο Πέλαγος. Νοτιότερα η θεαματική κοιλάδα του Καλαμά. Και στο βάθος… και βορειότερα, ο Σμόλικας στα αριστερά μας και η οροσειρά της Τύμφης στα δεξιά μας, με τις άκρως εντυπωσιακές της κορφές…
Σε μικρή απόσταση απ’ την κορφή υπάρχει γκρεμισμένο τσιμεντένιο οίκημα από την εποχή του εμφυλίου πολέμου. Σε πεζουλάκι αυτού του ερειπίου… καθίσαμε να ξεκουραστούμε… Πήραμε τις ανάσες μας… τσιμπολογώντας… τα καλούδια μας, φωτογραφηθήκαμε στην κορφή και πήραμε το δρόμο της επιστροφής που περνάει από την κοιλάδα της Γκογκούσας. Κάναμε δηλαδή κυκλική πορεία, η οποία κράτησε συνολικά περί τις εφτά και κάτι ώρες… πήγαινε-έλα.
Οι πεζοπόροι την ίδια μέρα ξεκίνησαν την πορεία τους από την Πωγωνιανή, με τις παμπάλαιες εκκλησιές της, το αξιόλογο Λαογραφικό Μουσείο και το «Σεράϊ του Μπέη», κτίσμα του 1880, και διέσχισαν την χαράδρα του Κουβαρά.
Το στενότερο άνοιγμα αυτής, περί τα 100μ. βρίσκεται στη θέση «Σκέμπια Κουβαρά» και το μεγαλύτερο περί τα 200μ, στη θέση Φραξοράχη. Στο βάθος της χαράδρας κρύβεται το πέτρινο γεφύρι του Δολού, με πλάτος 15μ .που κτίστηκε το 1928. Η διαδρομή εν συνεχεία περνάει απ’ το χωριό Δολό 950μ. διατηρητέος οικισμός- Άγιος χριστόφορος Δολού-Κουτσόκρανο- ομβροδεξαμενή Μωραίτη- Δελφινάκι και κράτησε περί τις 6 ώρες.
Το βράδυ δεν προλάβαμε να πάμε στον Επιτάφιο… απλά μπήκαμε και προσκυνήσαμε και στην συνέχεια δεν πήγαμε για φαγητό στο «Μποντρούμ- Σεράϊ»… έτσι το έλεγε η φιλενάδα και συγκάτοικός μου στο δωμάτιο, Σταυρούλα, δηλαδή στο ημιυπόγειο του ξενώνα μας, αλλά προτιμήσαμε το απέναντι μικρό φαγάδικο που είχε πολύ καλό φαγητό.
Την επόμενη μέρα, οι ορειβάτες, 5 τον αριθμό, με αρχηγούς μέλη του ΕΟΣ- Ιωαννίνων επιχείρησαν και πέτυχαν ανάβαση στην κορφή της Νεμέρτσικας, στα 2.208μ. Μεταξύ αυτών και η συγκάτοικός μου Σταυρούλα, η μόνη γυναίκα στην ομάδα, η οποία και θριάμβευσε… «Έγραψε εποποιία…» όπως αναφώνησε με χαρά και συγκίνηση μαζί, όταν συναντηθήκαμε το βράδυ. Μπράβο Σταυρούλα!… Συγχαρητήρια!… και εις άλλα τέτοια με υγεία… και ανώτερα…
Οι πεζοπόροι την ίδια μέρα, συνοδεύσαμε τους ορειβάτες ως το χωριό Δρυμάδες, απ’ όπου ξεκίνησαν την ανάβαση και εν συνεχεία περιδιαβήκαμε το παντελώς έρημο… αυτό χωριό, το τελευταίο της περιοχής, στα σύνορα με την Αλβανία. Ένα όμορφο και μεγάλο σχετικά χωριό που κατά την γνώμη μου, έχει εγκαταλειφθεί εδώ και καμιά εικοσαετία…
Μια θλίψη πλάκωσε… τις ψυχές μας, καθώς περιφερόμασταν στα πέτρινα καλντερίμια του για να επισκεφτούμε την εκπληκτική και μεγάλη εκκλησιά του, τον Άγιο Νικόλαο, με τριώροφο καλαίσθητο καμπαναριό και την περιποιημένη αυλή του, που την στολίζει μνημειακός πλάτανος… Την έρημη πλατεία και τους μαχαλάδες με τις αρκετές και καλαίσθητες, μνημειακές… σκεπαστές πέτρινες κρήνες.
Εν συνεχεία το πούλμαν μας μετέφερε στο χωριό Παλιόπυργος, απ’ όπου ξεκίνησε η δραστηριότητα των πεζοπόρων για την εν λόγω μέρα. Βγαίνοντας απ’ το χωριό, στα αριστερά μας υπήρχαν μνημειακοί λόφοι που θύμιζαν… θολωτούς μυκηναϊκούς τάφους… Και όντως η ταμπέλα που υπήρχε εκεί έγραφε Προϊστορικοί τάφοι Μερόπης.
Συνεχίσαμε την κατάβαση ως το βάθος της κοιλάδας, στη θέση όπου βρίσκεται ένα πανέμορφο πέτρινο γεφύρι, το επονομαζόμενο του Γκρέτσι. Το γεφύρι είναι μονότοξο, με δυο ανακουφιστικά τόξα, ένα μεγάλο και ένα μικρότερο και σε άριστη κατάσταση. Γεφυρώνει ποτάμι της περιοχής, τον Γορμό.
Η τοποθεσία εδώ άκρως ειδυλλιακή… Δυο ρέματα κατηφορίζουν από παρακείμενα βουνά, μέσα σε εντυπωσιακές σχιστολιθικές… κοίτες που συγκλίνουν στο ύψος του γεφυριού και πέφτουν τα νερά τους από ύψος περί τα τέσσερα μέτρα, σχηματίζοντας έναν υπέροχο καταρράκτη.
Στις όχθες της κοιλάδας φαίνεται πως πάλαι-ποτέ… υπήρχαν χωράφια, όπου καλλιεργούνταν προφανώς… σιτηρά, αφού σε μικρή απόσταση απ’ το γεφύρι υπάρχουν ερείπια δυο νερόμυλων και νεροτριβής, όπου έπλεναν οι κυράδες τα μάλλινα σκεπάσματα και στρωσίδια. Και λίγο παρακάτω υπάρχουν εντυπωσιακοί, θεαματικοί καταρράκτες και όλη η ρεματιά έχει οργιώδη παρόχθια βλάστηση…
Κάναμε τις βόλτες μας στην περιοχή, φάγαμε, ξεκουραστήκαμε και συνεχίσαμε την πορεία μας, στην απέναντι όχθη της ρεματιάς, διασχίζοντας για αρκετές ώρες ένα πανέμορφο δρυοδάσος, το επονομαζόμενο δρυοδάσος της Μερόπης.
Περπατούσαμε για ώρες πάνω σε παχύ στρώμα από ξερά φύλλα βελανιδιάς, σε μια αβαθή κοιλάδα, σπαρμένη με πολλά αγριολούλουδα και κυρίως παιώνες. Οι παιώνες ευδοκιμούν σε μεσαία και ψηλά υψόμετρα, είναι θαμνώδη φυτά και βγάζουν μεγάλα άνθη, σαν τριαντάφυλλα… κόκκινα, λευκά και ροζ.
Κάποια στιγμή τελείωσε η βλάστηση και βγήκαμε στο γυμνό. Εδώ κάναμε μια στάση για αναψυχή και φαγητό και εν συνεχεία προσπερνώντας ένα αυχένα κατηφορίσαμε προς την άλλη μεριά του βουνού, με κατεύθυνση και προορισμό μας το Δελφινάκι.
Κατεβαίνοντας διασχίσαμε υπέροχα λιβάδια και δυο ομβροδεξαμενές, του Μωραίτη και άλλη μια, για τα λιγοστά σήμερα κοπάδια του χωριού και ένα υπέροχο δρυοδάσος χαμηλότερα, που φτάνει σχεδόν μέχρι το χωριό, συμπληρώνοντας περί τις εφτά ώρες πορείας.
Το απόγευμα ξεναγηθήκαμε στο πλούσιο σε εκθέματα λαογραφικό μουσείο του Δελφινακίου, που στεγάζεται σε διώροφη παραδοσιακή κατοικία. Μεγάλη εντύπωση προκαλεί η επίσημη γυναικεία παραδοσιακή φορεσιά της περιοχής με τον περίτεχνο μεταξωτό κεφαλόδεσμο και τα περίτεχνα ζωνάρια με τις ασημένιες πόρπες.
Εν συνεχεία ξεναγηθήκαμε στο τεράστιο… δίπατο Αρρεναγωγείο-Παρθεναγωγείο της πόλης, κτισμένο το 1874, με πρωτοβουλία του ευκλεούς τέκνου του Δελφινακίου, Ηροκλή Βασιάδη, του αποκαλούμενου Υπουργού Παιδείας του αλύτρωτου Ελληνισμού, σε σχήμα Ε, αν το κοιτάξει κανείς από ψηλά, για να θυμίζει την Ελευθερία, την Ελλάδα, το Έθνος, την Εκπαίδευση κλπ. κλπ.
Επί των ημερών μας, στέγασε σχολή του ΕΟΜΕΧ με αργαλειούς για χειροποίητα χαλιά, που έκλεισε με την οικονομική κτίση, και όσοι εργάζονταν εδώ έμειναν χωρίς δουλειά, όπως και μυριάδες… ακόμα συμπατριώτες μας.
Το Δελφινάκι είναι κτισμένο σε μαγευτική τοποθεσία, πάνω σε λόφους… που περιβάλλονται από λιβάδια και δάση, σε υψόμετρο 740μ. και είναι η έδρα της επαρχίας Πωγωνίου, του νομού Ιωαννίνων, στα σύνορα με την Αλβανία. Στην απογραφή του 2011 είχε πάνω από εφτακόσιους κατοίκους και σήμερα έχει μόνο 300…
Και πολλά χωριά αυτής της ακριτικής περιοχής, έχουν τον μισό πληθυσμό από την τελευταία απογραφή και αρκετά δεν κατοικούνται πια… Και όπως πάνε τα πράγματα στην χώρα μας δημογραφικά… σε μια εικοσαετία δεν θα έχει ούτε τρία εκατομμύρια πληθυσμό. Να το θυμάστε!…
Προστάτης της κωμόπολης και πολιούχος… είναι ο Άγιος Γρηγόριος, που γιορτάζει στις 25 Ιανουαρίου. Ανήμερα της γιορτής του, μπήκαν οι γερμανοί κατακτητές στον οικισμό και οι κάτοικοι είχαν την φαεινή… ιδέα να κρύψουν τα όπλα τους, σκεπάζοντας τα με σωρό από κάρβουνα, στο κεντρικό καφενείο και έτσι γλύτωσε το χωριό από τον αφανισμό… Και ως είθισται… την σωτηρία τους την απέδωσαν στον εν λόγω άγιο, που τον τιμούν ιδιαίτερα…
Το στολίδι του οικισμού είναι η κεντρική εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου, μια μεγάλη τρίκλιτη βασιλική, σκεπασμένη με σχιστόπλακες, όπου παρακολουθήσαμε την αναστάσιμη, κατανυκτική… Λειτουργία, σε ειδική εξέδρα, σε μικρή απόσταση απ’ το ναό, με πλήθος κόσμου.
Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε και ο λόγος του τοπικού Επισκόπου, Πωγωνιανής-Δρυινουπόλεως και Κονίτσης, που ήταν πολύ μεστός… και έστελνε μηνύματα αγωνιστικά και πατριωτικά προς όλους που επιβουλεύονται τα κυριαρχικά δικαιώματα της πατρίδας μας. «Τους τα χωσε… κανονικά» όπως χαρακτηριστικά αναφώνησε η Σταυρούλα, που ήταν δίπλα μου.
Η Ανάσταση στο Δελφινάκι έγινε κανονικά… στην ώρα της. Ξεκίνησε στις 11 και στις 12 ελέχθη το Χριστός Ανέστη. Οι παπάδες όμως της πολίχνης είχαν ξεκινήσει από τις οχτώ η ώρα να περιφέρονται… σε γειτονικά χωριά για να τελέσουν την αναστάσιμη Λειτουργία.
Στην ελληνική ύπαιθρο τα τελευταία χρόνια έχει μειωθεί δραματικά ο πληθυσμός των οικισμών… με αποτέλεσμα να μην υπάρχει παππάς σε κάθε χωριό. Αλλά ένας παππάς να τελεί τις λειτουργίες σε τρία η και περισσότερα χωριά, πηγαίνοντας διαδοχικά από το ένα στο άλλο… Είναι και αυτό ένα ακόμα σημάδι της ανεκδιήγητης… παρακμής της χώρας μας.
Στην πολίχνη υπάρχει και η εκκλησία των Αγ. Θεοδώρων και στα πέριξ αυτής βρίσκονται διασκορπισμένα περί τα 8 παρεκκλήσια και το μοναστήρι του Αγ. Αθανασίου του 18ου αιώνα.
Δυο μνημειακές κρήνες-πηγάδια, μια στον κάτω μαχαλά και η άλλη στον απάνω, και αρκετές καλαίσθητες πέτρινες βρύσες διάσπαρτες στις γειτονιές της, στολίζουν τον οικισμό.
Όσον αφορά το όνομα της πολίχνης, κατά μια εκδοχή ονομάστηκε Δελφινάκι, λόγω της ομοιότητας της τοποθεσίας του με αυτής του Δέλφινου, της Βόρειας Ηπείρου, που είναι σήμερα στην Αλβανία.
Η άλλη εκδοχή λέει πως πήρε το όνομα απ’ τα ιταλικά (bela vino) (ωραίο κρασί), καθώς στην περίοδο της μεγάλης ακμής του, που έλαβε χώρα περί τον 17ο αιώνα, παρήγαγε πολλά και καλά κρασιά.
Σε μια απ’ τις βόλτες μας πέσαμε πάνω στο καλαίσθητο μαρμάρινο μνημείο πεσόντων, όπου σε ψηλή μαρμάρινη στήλη δέσποζε η φιγούρα του πολέμαρχου Χατζημιχάλη Νταλιάνη, του ήρωα του Φραγκοκάστελου Χανίων Κρήτης, που κατάγονταν απ’ εδώ.. Επίσης υπήρχαν μαρμάρινες πλάκες με τα ονόματα και άλλων σημαντικών προσώπων της περιοχής, όπως ο Γεώργιος Γαζής, ο Σπύρο-Μήλιος και πολλά μέλη της Φιλικής Εταιρείας.
Και στο κέντρο του υπήρχε η πλάκα με την παρακάτω μαντινάδα «Κι αν τα ντερβένια τούρκεψαν, και το δουβλέτι πάει, το Δελφινάκι ζωντανό, τον τούρκο αψηφάει».
Επίσης απ’ το Δελφινάκι κατάγεται και ένας απ’ τους καλύτερους κλαρινίστες των ημερών μας, ο ξακουστός και συμπαθέστατος… Πέτρο- Λούκας Χαλκιάς.
Την Κυριακή του Πάσχα, οι πεζοπόροι έκαναν την διαδρομή από το γεφύρι της Κόνιτσας, με κατάληξη στο μοναστήρι της Παναγίας Στομίου, που κράτησε περί τις δυο ώρες.
Και οι «φερατατζήδες»… έκαναν την εντυπωσιακή και δύσκολη via-ferata στον Αώο, που κρατάει περί τις πέντε με έξι ώρες, ανάλογα με τον αριθμό των συμμετεχόντων.
Και όταν επέστρεψαν οι ομάδες απ’ τις δραστηριότητες, απολαύσαμε όλοι μαζί το λουκούλλειο πασχαλιάτικο γεύμα, στην καλαίσθητη πλατεία του χωριού, με ούλα τα καλά του κόσμου… αρνάκι ψητό, πίτες, σαλάτες, κρασιά, γλυκά, κλπ. Εν τω μεταξύ είχαμε κανονίσει και ορχήστρα παραδοσιακή και έγινε ένα γλεντάκι… που κράτησε αρκετά…
Εκείνο που μου έκανε εντύπωση, είναι ότι στο Δελφινάκι ο κόσμος δεν χαίρονταν αυτό το Πάσχα… Περιφερόμασταν στο χωριό όλη μέρα και δεν είδαμε από κανένα σπίτι η σοκάκι, καπνό να ανεβαίνει στριφογυρίζοντας στον ουρανό… ούτε ακούστηκε μια μουσική, ένα τραγούδι… από ραδιόφωνο η κασετόφωνο… Μια νεκρική σιωπή απλώνονταν στο χωριό… Και όταν εμείς καμιά τριανταριά άνθρωποι γλεντούσαμε, δεν βγήκε ούτε ένας άνθρωπος να ιδεί τι γίνεται, έστω από περιέργεια… Πιθανόν εδώ να μην σουβλίζουν το Πάσχα αλλά να ψήνουν το αρνάκι στο φούρνο αλλά πάλι κάποια μουσική θα ακούγονταν στο χωριό.
Έχω μεγαλώσει σε χωριό και θυμάμαι πως το Πάσχα, όταν ψήναμε το πασχαλιάτικο αρνί είτε κατά μόνας στην αυλή μας η με παρέα δυο-τρεις στο σοκάκι, οι μουσικές έπαιζαν στην διαπασών… και τα τσίπουρα και οι μεζέδες δεν είχαν τελειωμό… Υπήρχε μια πανηγυρική… ατμόσφαιρα, ενώ εδώ υπήρχε μια βουβαμάρα…
Και η απορία μου λύθηκε το βράδυ που πήγαμε για ένα ποτό σε φαγάδικο στην πλατεία και μάθαμε πως στο χωριό, πρόσφατα πέθανε κάποιος κύριος και σχετικά νέος, οπότε το χωριό πενθούσε… Στα χωριά τα σοϊα είναι μεγάλα… καθώς παλιά οι άνθρωποι έκαναν όσα παιδιά τους «έδινε ο Θεός»… υπακούοντας στην προτροπή του «αυξάνεσθαι και πληθύνεσθαι και κατακυριεύσαται την γην».
Έτσι δικαιολογείται η «βουβαμάρα», αφού οι τριακόσιοι που ζουν στο χωριό, όλοι σχεδόν είναι συγγενείς… είτε εξ αίματος, είτε εξ αγχιστείας, συν τις κουμπαριές… Και επειδή είναι μια μικρή… κοινωνία και όλα μαθαίνονται στο πιτς-φυτίλι… οι κάτοικοι είτε πραγματικά συμμερίζονται τον πόνο των γειτόνων τους είτε τηρώντας απλά… τα προσχήματα, όλοι μετέχουν στη χαρά και στην λύπη του συγχωριανού τους. Και αυτό είναι ένα απ’ τα ιδιαίτερα… χαρακτηριστικά των μικρών κοινωνιών.
Και την τελευταία μέρα, κάναμε ένα πανέμορφο φαράγγι, το επονομαζόμενο του Μπούση. Το λεωφορείο μας μετέφερε ως το χωριό Πηγή (750μ), κτισμένο αμφιθεατρικά σε μια κατάφυτη κοιλάδα, στις υπώρειες της Τραπεζίτσας. Οι κάτοικοί του περί τους 100.
Διασχίζοντας το όμορφο χωριό, φτάσαμε στο φαράγγι του Μπούση, που το διατρέχει το ποτάμι Τοπόλιτσα. Αυτό γεφυρώνει ένα πανέμορφο πέτρινο γεφύρι, κτισμένο το 1903, από τον πυρσογιαννίτη μάστορα Μήτρο Γκόρτσο, με χορηγία του Γ. Καραγιάννη. Περπατήσαμε για αρκετή ώρα σε παρόχθιο μονοπάτι, μέσα σε οργιώδη βλάστηση, κυρίως από πλατάνια.
Και κάποτε… φτάσαμε στο πιο όμορφο σημείο του φαραγγιού, εκεί που στενεύει και ελίσσεται εντυπωσιακά και οι όχθες του υψώνονται απειλητικές… και άγριες και τελείωσε και το παρόχθιο μονοπάτι…
Και από εδώ άρχισε η καθαυτή κατάβαση του φαραγγιού, διασχίζοντας την κοίτη του και πατώντας από πέτρα σε πέτρα. Και επειδή το ποτάμι είχε αρκετό νερό, σε αρκετά σημεία, αναγκαστήκαμε πάνω από δέκα φορές να βγάλουμε τα παπούτσια μας και να τα ξαναβάλουμε… μέχρι να βγούμε απ’ το φαράγγι. Ήμασταν συνεχώς ξυπόλυτοι… και με τα μποτίνια στο χέρι… μέσα στα κρύα νερά και στις πέτρες που γλιστρούσαν… και στα βράχια που έχουν γκρεμιστεί απ’ τις ψηλές όχθες του φαραγγιού… στην κοίτη και στις όχθες του.
Κάποιοι είχαν προνοήσει… και είχαν μαζί τους κάποιο πετσετάκι, αλλά τι να σου κάνει και αυτό!… Μπες-βγες στο ποτάμι τόσες φορές, έγινε μουσκίδι και αυτό…
Ήταν μαζί μας στην διάσχιση και ένα ζεύγος με δυο παιδάκια μικρά, φίλοι του οδηγού μας του Κώστα, και τα πήγαν μια χαρά!… Βέβαια το αγοράκι που ήταν προσχολικής ηλικίας… το έπαιρνε στην αγκαλιά του, στα δύσκολα σημεία, ο αρχηγός μας.
Η πορεία μας κράτησε περί τις τρείς ώρες, με κατάληξη στο αριστοτεχνικό… γεφύρι της Κόνιτσας. Εκεί μας περίμενε το λεωφορείο για την επιστροφή…
Και η εξόρμηση έκλεισε… με λουκούλειο… γεύμα στο χωριό Ανατολή των Ιωαννίνων, με καταπληκτική ψητή προβατίνα… πατάτες, παντζαροσαλάτες και ποτά, ότι γούσταρε ο καθένας.
Ξέχασα να σας πω πως κατά την διάρκεια του τετραημέρου, έγιναν μαθήματα γιόγκα, ευγενική προσφορά της Λίλια Αγάθου. Έχει απ’ όλα ο μπαξές!… ο Επος- Φυλής ήθελα να πω…
